Tanzani

Pɩlɩɩna Wikipediya
Tanzani
Tanzanie

Tanzani tɛlɛŋa

Tanzani Kɩɖaʋ kɩdɛɛka

Tanzani Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: .
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: Todoma
Tarɛsalam
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: .
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: Ɖajaa Samia Suluhu
Ɛjaɖɛ walanzɩ: 947,303 km²
Samaɣ ñʋʋ: 61,741,120 (2022)
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: 58.7 km²
Internet nimaɣ: .tz

Tanzani kɛna Afrika nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa ɛjaɖɛ nɑɖɩyɛ nɛ ɖɩwɛ Indɩ lɩŋgamʊʊ cɔlɔ. Wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa lɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ Keniya nɛ Uganda ajɛya pasɩna ɖa-ma kamaɣ, piyele wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ Ruwandaa, BurundiKɔŋgo ajɛya ñɛwɛna. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ ɖɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa nɛ hadɛ kiŋ lɛ, SambiMalaawii piyele nɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ ɖɩ-hadɛ kiŋ lɛ Mozambiki ɛjaɖɛ.

Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-walanzɩ taa makɩɣna ɛzɩ 945 087 km2. Pakala kɩkalʊʊkɛe pɩnaɣ 2010 lɛ, ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa ɛyaa kpɛnda milyɔɔnaa 43. Tanzaani taa ɛyaa mba payaɣ-wɛ se Pantuwaa yɔ,mba kɩlɩna ɖɔʊ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɛtʊ sɔsɔtʊ payaɣ se Todoma nɛ tɩwɛ ɛjaɖɛ hɛkʊ taa piyele tɛtʊ sɔsɔtʊ kɩpɩndʊ ndʊ payawaɣ se Der es Salam yɔ, tʊtʊ ñaawɛ kamaɣ yɔɔ tɩyɛ. Kʊnʊmɩŋ weyi pɔyɔɔdɩɣ Tanzani taa sɩŋŋŋ yɔ ɛ-taa kɔyɔ: Kisiwahilii nɛ Aŋilisi, piyele kʊnʊŋ ŋgʊ pakɩlɩɣ yɔɔdɩɣ kɛ Sanzibarɩ nɛ Pɛmba taa yɔ ŋgʊ lɛ Araabii.

Payaɣʊ sɔnɔ se Tanzani ɛjaɖɛ yɔ, ajɛya naalɛ kpɛndɩna kpɛm a-tɩ yɔɔ wɛu wayɩ kɛ ɖomaɣ fenaɣ 26 pɩnaɣ 1964: Taŋganiika nɛ Sanzibarɩ. Ajɛya anɛ, ɖooo lɛ aawɛ Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ nesi tɛɛ. Tanzani wɛ ajɛya wena ayɔɔdɩɣ aŋgilisi kʊnʊŋ yɔ a-ŋgbɛyɛ taa pɩnaɣ 1961 nɛ ɖɩwɛ ɖɔɖɔ keteŋa kpeekpe ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛ taa ɖɔɖɔ kɛ ɖooo saŋgayɩŋ fenaɣ 14 pɩnaɣ 1961.

Julius Nyerere kɛŋna Tanganika ɛjaɖɛ ñʊʊtʊ kacalaɣ ñɩnʊ ɖooo saŋgayɩŋ fenaɣ pɩnaɣ 1962. Sanzibarɩ ɛjaɖɛ taa lɛ Sheikh Abeid Karume ñɛkɛŋna peeɖe ñʊʊtʊ. Ɖomaɣ fenaɣ 26 pɩnaɣ 1964 kɛ ajɛya naalɛ anɛ akpɛndaa kpɛm nɛ Julius Nyerere kɛna ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-ñʊʊtʊ piyele Abeid Karume ñɛkɛna ɛ-tɛɛ tʊ.


Afrɩka
Afrika Hadɛ kiŋAlizeeriiAŋgoolaCaadɩCibuutiEgipitiEriitreeEtiyoopiiKaabɔɔKambiiKameruniKanaKapʊvɛɛrɩKeniyaKinee-EkwatoriyaaalɩKinee-KonakriiKinee-PɩsaʊKootidiivʊwarɩKoŋo KinsasaKɔngoo-PirazaaviiliLezotoLiiberiyaLiibiiMaaliiMadakasɩkarɩMalawiiMarɔkɩMoozambikiMoritaaniiNaajeeriyaNamibiNizɛɛrɩPeenɛɛPurkina FasooPurundiPɔcɩwaanaaRuwandaaSahara KañɩnbʊsaɣSantrafriSenegaalɩSiyeera –LeyɔnɩSoomaaliSudaanɩSuudanɩ HadɛSuwaaziilandɩSambiiSɩmbaabuweTanzaniiTogoTuniiziiUgandaa