Maalii

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Maalii (Mali))
Maalii
Mali

Maalii tɛlɛŋa

Maalii Kɩɖaʋ kɩdɛɛka

Maalii Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: Fransɩɩ kʊnʊŋ
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: Pamakoo
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: .
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: .
Ɛjaɖɛ walanzɩ: 1,240,192 km²
Samaɣ ñʋʋ: 19,553,397 (2020)
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: 11.7 km²
Internet nimaɣ: .

Maalii kɛna Afrika nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ. Ajɛya wena acɔ-ɖɩ nɛ ata yɔ ana yɔ: hayʊ kiŋ lɛ MoritaaniiAlzeerii, wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa lɛ Niizɛrɩ, hadɛ kiŋ lɛ Purkina FasooKotidivuwari, wɩsɩ ɖɩɖʊy ɛ taa lɛ Senegaalɩ nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ nɛ hadɛ kiŋ lɛ Kiinee.

Ɖooo kiɖe tɛɛ lɛ, Senegalɩ kɛ anasayɩnaa kakpacayaɣ nɛ ɖɛfɛɛɛ ɖɛfɛɛɛ lɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ Maalii. F[[ransɩɩ] ɛjaɖɛ kpacayaɣna-ɖɩ nɛ Fransɩɩ ŋgʊ kɩkpɛndɩ kɩ-ajɛya nɛ kɩya se Lɩm-Pɔɔ-Kʊkuyaɣ. Kɩyɛɛna fenaɣ 18 pɩnaɣ 1888 kɛ Lɩm-Pɔɔ-Kʊkuyaɣ ŋga papaɣsa-kɛ yaʊ se Sudanɩ Fransɩ ŋ̃ɩŋgʊ. Pɩlaba mbʊ lɛ pasɩɩ Galliéni pʊcɔ nɛ Louis Archinard kɔɔ ɛlɛɣzɩ-ɩ.

Salaŋ fenaɣ 22 pɩnaɣ 1960 kɛ Maalii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ caɣʊ. Maalii kɩɖaʊ kɛtɛɛka wɛna tɔlʊm naputozo: tɩŋ hatʊ ñɩmbʊ, sʊtʊ-lɩm nɛ kɩsɛɛmɩm.

Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa ɛyaa kpɛnda miliyɔɔnaa 15 nɛ akeeta wɛ ndɩ ndɩ: Pambaraawaa, Poobɔŋwaa, Poozɔwaa, Toogɔŋwaa, Kasɔŋgewaa, Malɩnkewaa, Miniyankawaa, Fɩlandɩnaa, Senufowaa,Sonɩnkewaa, Sɔnɖayɩwaa, Kpankurumwaa nɛ Mɛrʊmɛrʊwaa.

Fransɩɩ kɛna pa-kʊnʊŋ ŋgʊ pawɩlɩɣ sukili taa yɔ ɛlɛ Pambara kɛ ɛyaa kɩlɩɣ yɔɔdɩɣ. Peeɖe tɛtʊ sɔsɔtʊ yɔ Pamakoo.


Afrɩka
Afrika Hadɛ kiŋAlizeeriiAŋgoolaCaadɩCibuutiEgipitiEriitreeEtiyoopiiKaabɔɔKambiiKameruniKanaKapʊvɛɛrɩKeniyaKinee-EkwatoriyaaalɩKinee-KonakriiKinee-PɩsaʊKootidiivʊwarɩKoŋo KinsasaKɔngoo-PirazaaviiliLezotoLiiberiyaLiibiiMaaliiMadakasɩkarɩMalawiiMarɔkɩMoozambikiMoritaaniiNaajeeriyaNamibiNizɛɛrɩPeenɛɛPurkina FasooPurundiPɔcɩwaanaaRuwandaaSahara KañɩnbʊsaɣSantrafriSenegaalɩSiyeera –LeyɔnɩSoomaaliSudaanɩSuudanɩ HadɛSuwaaziilandɩSambiiSɩmbaabuweTanzaniiTogoTuniiziiUgandaa