Soomaali

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Soomaali (Somalie))
Soomaali
Somalie

Soomaali tɛlɛŋa

Soomaali Kɩɖaʋ kɩdɛɛka

Soomaali Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: .
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: .
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: .
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: Ɖajaa Hassan Sheikh Mohamud
Ɛjaɖɛ walanzɩ: 637,657 km²
Samaɣ ñʋʋ: 10,816,143 (2014)
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: 16.12 km²
Internet nimaɣ: .

Soomaali kɛna Afrika nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ.

Pɩnaɣ 1949 kɛ kedeŋ kpeekpe ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛ nɖɩ payaɣ se ONU yɔ, ɖɩkpaɣ Soomaalɩ nɛ ɖɩcɛlɛ Itaalii ŋgʊ pɩnaɣ 1948 taa hɔɔlɩɣʊ ŋgʊ payaɣ se Ogadɛŋ yɔ kɩɩtɛma wɛʊ Etiyoopii nesi tɛɛ.

Pɩnaɣ 1960 kɛ Soomaalɩ mʊ kɩ-tɩ yɔɔ caɣʊ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ, ɖooo lɛ pɩɩkɛ hɔɔlɩŋ nɩɩlɛ nɛ tuuɖe ajɛya Itaalii nɛ Priitaaniki kpacayaɣna-ɩ. Haɖɛ kiŋ hɔɔlɩɣʊ lɛ Itaalii ñaawɛna nɛ hayi kiŋ lɛ Priitaaniki ɖeɖe lɛ.

Pʊwɛɛ mbʊ lɛ Fransɩ ɛjaɖɛ ñaañaɣ pana nɛ ɖɩmʊ Cibuuti ɖooo pɩnaɣ 1862. Fransɩ hɔɔlɩɣʊ kʊnɛ kʊkʊ la ɖɛfɛɛɛ ɖɛfɛɛɛ nɛ kɩwɛɛ kɩ-tɩ yɔɔ pɩnaɣ 1977.

Kpaɣ pɩnzɩ 1960 nɛ 1969 taa Soomaali ɛjaɖɛ ñʊʊtʊ weyi payaɣ se Aden Abdullah Osman Daar nɛ ɛ-wayɩ ñɩnʊ weyi payaɣ ɛlɛ se Abdirashid Ali Shermarke yɔ, pañaɣ pana se ɖama nɩnaʊ nɛ ɖiu ɖiu caɣʊ ɛwɛɛ ɛlɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ ɖɩ-hayi kiŋ nɛ ɖɩ-hadɛ kiŋ hɔɔlɩɣʊ paanɩɣna-ɖama nɛ yoŋ wɛɛ paa ɖoye.

Aloma fenaɣ 1954 kɛ Soomaali ɛjaɖɛ lɩza kɩ-kɩɖaʊ kɛtɛka.


Afrɩka
Afrika Hadɛ kiŋAlizeeriiAŋgoolaCaadɩCibuutiEgipitiEriitreeEtiyoopiiKaabɔɔKambiiKameruniKanaKapʊvɛɛrɩKeniyaKinee-EkwatoriyaaalɩKinee-KonakriiKinee-PɩsaʊKootidiivʊwarɩKoŋo KinsasaKɔngoo-PirazaaviiliLezotoLiiberiyaLiibiiMaaliiMadakasɩkarɩMalawiiMarɔkɩMoozambikiMoritaaniiNaajeeriyaNamibiNizɛɛrɩPeenɛɛPurkina FasooPurundiPɔcɩwaanaaRuwandaaSahara KañɩnbʊsaɣSantrafriSenegaalɩSiyeera –LeyɔnɩSoomaaliSudaanɩSuudanɩ HadɛSuwaaziilandɩSambiiSɩmbaabuweTanzaniiTogoTuniiziiUgandaa