Aller au contenu

Santrafriki

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Santrafri (République centrafricaine))
Santrafri
République centrafricaine

Santrafri tɛlɛŋa

Santrafri Kɩɖaʋ kɩdɛɛka

Santrafri Ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: Fransɩɩ
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: Paŋgii
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: .
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: Ɖajaa Faustin-Archange Touadéra
Ɛjaɖɛ walanzɩ: 622,984 km²
Samaɣ ñʋʋ: 4,709,000 (2014)
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: 7.1 km²
Internet nimaɣ: .

Santrafriki kɛna Afrika nɛ hɛkʊ nɛ hɛkʊ taa ɛjaɖɛ. Ɖɩ-taa ɛyaa kpɛndɩ 4 500 000 nɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-walanzɩ taa maɣna 623 000 km2. Ajɛya wena acɔ-ɖɩ nɛ a-taa yɔ analɛ: Kameruni kɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa, hayʊ kiŋ lɛ Caadɩ, wɩksɩ ɖɩlmiyɛ taa lɛ SuudaŋSuudaŋ nɛ hadɛ ñɩŋgʊ poiyelɛ nɛ ɛjaɖɛ nɖɩ nɛ hadɛ kiŋ lɛ Koŋgoo-PirazaaviiliKoŋgoo-Kiŋsasa.

Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖiwɛ Afrika ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛ taa, Afrika hɛkʊ nɛ hɛkʊ ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgb,ɛyɛ taa nɛ ajɛya we na awɛ kañɩnbʊsaɣ ŋgbɛyɛ taa yɔ. Santrafreiki ɛjaɖɛ tɛtɛɛ ñɩm ɖɔɔ: Iiraaniyɔm wɛɛ Ɔɔrɩ nɛ diyamaɣ pɛwɛɛ ɖɔɖɔ pɩtasɩna karasim.

Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩmʊ ɖi-tɩ yɔɔ wɛʊ lɛ, ñʊntɩnaa ntɩ ntɩ kaacaɣ kpelaɣ yɔɔ. Jean-Bedel Bokassa kaakɛ ñʊʊtʊ weyi yɔ pɩtɩkɛ nɔɔyʊ lɩzɩna-ɩ ɛlɛ ɛmaɣmaɣ ɛkpaɣna kewiyaɣ ŋganɛ ɖoŋ.

Kacalaɣ caca ŋgʊ pɔtɔɔ camɩyɛ yɔɔlɩɩɩ kɛ pɩnaɣ 1993 yɔ, palɩza Ange-Félix Patassé se ɛkɛna peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊtʊ. Patasɩ tɔwʊ kɛ pɩnaɣ 2003 lɛ François Bozizé wabɩ-ɩ nɛ ɛlɛ kpaɣ kpelaɣ. Bozizé kʊɖʊm ɛnʊ paɖaɣna lɩzɩɣ pɩnzɩ 20052010 ɖɔdɔ. Pʊkɔma pɩnaɣ 2013 lɛ, politiki ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ kpaɣ kpelaɣ, nɖɩ lɛ Selka.


Afrɩka
Afrika Hadɛ kiŋAlizeeriiAŋgoolaCaadɩCibuutiEgipitiEriitreeEtiyoopiiKaabɔɔKambiiKameruniKanaKapʊvɛɛrɩKeniyaKinee-EkwatoriyaaalɩKinee-KonakriiKinee-PɩsaʊKootidiivʊwarɩKoŋo KinsasaKɔngoo-PirazaaviiliLezotoLiiberiyaLiibiiMaaliiMadakasɩkarɩMalawiiMarɔkɩMoozambikiMoritaaniiNaajeeriyaNamibiNizɛɛrɩPeenɛɛPurkina FasooPurundiPɔcɩwaanaaRuwandaaSahara KañɩnbʊsaɣSantrafriSenegaalɩSiyeera –LeyɔnɩSoomaaliSudaanɩSuudanɩ HadɛSuwaaziilandɩSambiiSɩmbaabuweTanzaniiTogoTuniiziiUgandaa