Santrafriki
Santrafri République centrafricaine | |||
Santrafri tɛlɛŋa | |||
| |||
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: | Fransɩɩ | ||
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: | Paŋgii | ||
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: | . | ||
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: | Ɖajaa Faustin-Archange Touadéra | ||
Ɛjaɖɛ walanzɩ: | 622,984 km² | ||
Samaɣ ñʋʋ: | 4,709,000 (2014) | ||
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: | 7.1 km² | ||
Internet nimaɣ: | . |
Santrafriki kɛna Afrika nɛ hɛkʊ nɛ hɛkʊ taa ɛjaɖɛ. Ɖɩ-taa ɛyaa kpɛndɩ 4 500 000 nɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-walanzɩ taa maɣna 623 000 km2. Ajɛya wena acɔ-ɖɩ nɛ a-taa yɔ analɛ: Kameruni kɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa, hayʊ kiŋ lɛ Caadɩ, wɩksɩ ɖɩlmiyɛ taa lɛ Suudaŋ nɛ Suudaŋ nɛ hadɛ ñɩŋgʊ poiyelɛ nɛ ɛjaɖɛ nɖɩ nɛ hadɛ kiŋ lɛ Koŋgoo-Pirazaaviili nɛ Koŋgoo-Kiŋsasa.
Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖiwɛ Afrika ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgbɛyɛ taa, Afrika hɛkʊ nɛ hɛkʊ ajɛya kɩkpɛndɩɣ ŋgb,ɛyɛ taa nɛ ajɛya we na awɛ kañɩnbʊsaɣ ŋgbɛyɛ taa yɔ. Santrafreiki ɛjaɖɛ tɛtɛɛ ñɩm ɖɔɔ: Iiraaniyɔm wɛɛ Ɔɔrɩ nɛ diyamaɣ pɛwɛɛ ɖɔɖɔ pɩtasɩna karasim.
Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩmʊ ɖi-tɩ yɔɔ wɛʊ lɛ, ñʊntɩnaa ntɩ ntɩ kaacaɣ kpelaɣ yɔɔ. Jean-Bedel Bokassa kaakɛ ñʊʊtʊ weyi yɔ pɩtɩkɛ nɔɔyʊ lɩzɩna-ɩ ɛlɛ ɛmaɣmaɣ ɛkpaɣna kewiyaɣ ŋganɛ ɖoŋ.
Kacalaɣ caca ŋgʊ pɔtɔɔ camɩyɛ yɔɔlɩɩɩ kɛ pɩnaɣ 1993 yɔ, palɩza Ange-Félix Patassé se ɛkɛna peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊtʊ. Patasɩ tɔwʊ kɛ pɩnaɣ 2003 lɛ François Bozizé wabɩ-ɩ nɛ ɛlɛ kpaɣ kpelaɣ. Bozizé kʊɖʊm ɛnʊ paɖaɣna lɩzɩɣ pɩnzɩ 2005 nɛ 2010 ɖɔdɔ. Pʊkɔma pɩnaɣ 2013 lɛ, politiki ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ kpaɣ kpelaɣ, nɖɩ lɛ Selka.
Afrɩka |
Afrika Hadɛ kiŋ • Alizeerii • Aŋgoola • Caadɩ • Cibuuti • Egipiti • Eriitree • Etiyoopii • Kaabɔɔ • Kambii • Kameruni • Kana • Kapʊvɛɛrɩ • Keniya • Kinee-Ekwatoriyaaalɩ • Kinee-Konakrii • Kinee-Pɩsaʊ • Kootidiivʊwarɩ • Koŋo Kinsasa • Kɔngoo-Pirazaaviili • Lezoto • Liiberiya • Liibii • Maalii • Madakasɩkarɩ • Malawii • Marɔkɩ • Moozambiki • Moritaanii • Naajeeriya • Namibi • Nizɛɛrɩ • Peenɛɛ • Purkina Fasoo • Purundi • Pɔcɩwaanaa • Ruwandaa • Sahara Kañɩnbʊsaɣ • Santrafri • Senegaalɩ • Siyeera –Leyɔnɩ • Soomaali • Sudaanɩ • Suudanɩ Hadɛ • Suwaaziilandɩ • Sambii • Sɩmbaabuwe • Tanzanii • Togo • Tuniizii • Ugandaa |