Kɔŋgo Kinsasa
| Koŋo Kinsasa Kongo kinshasa | |||
 Koŋo Kinsasa tɛlɛŋa | |||
| |||
| Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: | Fransɩ kʊnʊŋ | ||
| Tɛtʋ sɔsɔtʋ: | Kinsasa | ||
| Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: | . | ||
| Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: | Félix Thisekedi | ||
| Ɛjaɖɛ walanzɩ: | 2,345,409 km² | ||
| Samaɣ ñʋʋ: | 81,680,000 (2015) | ||
| Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: | 75.9 km² | ||
| Internet nimaɣ: | . | ||
.svg)
Koŋo Kinsasa kɛna Afrikɩ nɛ hɛkʊ nɛ hɛkʊ taa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ nɛ ajɛya wena ayɔɔdɩɣ Fransɩɩ kʊnʊŋ yɔ a-taa lɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa kɛ ɛyaa kɩlɩ ɖɔʊ. Afriki taa payɩ lɛ Koŋo Kinsasa kɛna nanza ñɩnɖɛ kɛ ɛyaa samaɣ ɖɔʊ taa. Payaɣ Koŋo Kinsasa yem se Koŋo yaa Demkarasii Koŋo se paɖʊ tʊkaɣ ŋga kɛwɛɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ Koŋo Pirazaviili pɛ-hɛkʊ taa yɔ.
Kpaɣ pinzi 1908 nɛ 1960 taa lɛ payawaɣ-ɖɩ se Koŋo Pɛlɩzɩ yaa Koŋo-Lewopolidivili pikɔɔ pɩsɩna pɩnaɣ 1966. Pɩnaɣ ŋga ka-taa kɛ Kɩnsasa pɩsa ɛjaɖɛ dɩnɛ ɖɩ-tɛtʊ sɔsɔtʊ. Pikɔma pɩtalɩ 1971 nɛ 1977 lɛ, ɛjaɖɛ ɖɩnɛ patʊʊ-ɖɩ hɩɖɛ se Sayiiri. Afriki kpeekpe taa lɛ, Alizeeri wayi lɛ Koŋo kɛna ɛjaɖɛ naalɛ ñɩnɖɛ nɖɩ ɖɩkɩlɩ walɩɣ yɔ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩkpaɣna Atilantiki Lɩŋgamʊʊ kɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ ɖɩlɩzɩna Koŋgo Pɔɔ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ hayi kiŋ lɛ lakʊ sɔsɔʊ ɖeɖe wɛna, wɩsɩ ɖɩlyɛ taa lɛ pʊŋ nɛ piyasi ɖeɖe ñɛwɛna. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ hadɛ kiŋ lɛ pʊŋ weyi ɛ-ñʊŋ taa wɛ landammm yɔ nɛ tɛtɛɛ ñɩm wɛ peeɖe ɖɔɖɔ. Ɖooo wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa ɛzɩ kilomɛtanaa 40 mbʊ yɔ lɛ, ɛjaɖɛ ɖɩnɛ Atilantiki lɩŋgamʊʊ ñɛwɛna.
Kabindaa (Aŋgola ɛjaɖɛ) nɛ Koŋo Pɩrazaviili ajɛya wɛna koŋo Kinsasa nɛ wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa piyele nɛ Santirafriki ɛjaɖɛ nɛ Sudanɩ Hadɛ kiŋ ɛjaɖɛ wɛna hayi kiŋ; wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa lɛ ajɛya wena awɛɛ yɔ anaa yɔ: Ugandaa, Purundi nɛ Tanzanii; pɩkazɩ Sambii nɛ Aŋola kiŋ ajɛya wɛna hadɛ kiŋ. Koŋo Kinsasa wɛ keteŋa kpeekpe ajɛya wena anɩɣ nɛ ayɔɔdɩɣ Fransɩɩ kʊnʊŋ yɔ aŋgbɛyɛ taa ɖooo pɩnaɣ 1977. Fransɩɩ kɛna kʊnʊŋ ŋgʊ pawɩlɣ sukilinaa taa nɛ pɔyɔɔdɩɣ komina tʊmaa taa yɔ.
Fransɩɩ wayɩ lɛ, kʊnʊmɩŋ naanza nɩyɛ wɛɛ nɛ pɔyɔɔdɩɣ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa, ɛnʊ yɔ: kiKoŋo, Liŋala, Tisiluba nɛ kiSiwahilii.
- Kɔŋgo Kinsasa
-
Kinsasa -
-
-
.jpg)
| Afrɩka |
| Afrika Hadɛ kiŋ • Alizeerii • Aŋgoola • Caadɩ • Cibuuti • Egipiti • Eriitree • Etiyoopii • Kaabɔɔ • Kambii • Kameruni • Kana • Kapʊvɛɛrɩ • Keniya • Kinee-Ekwatoriyaaalɩ • Kinee-Konakrii • Kinee-Pɩsaʊ • Kootidiivʊwarɩ • Koŋo Kinsasa • Kɔngoo-Pirazaaviili • Lezoto • Liiberiya • Liibii • Maalii • Madakasɩkarɩ • Malawii • Marɔkɩ • Moozambiki • Moritaanii • Naajeeriya • Namibi • Nizɛɛrɩ • Peenɛɛ • Purkina Fasoo • Purundi • Pɔcɩwaanaa • Ruwandaa • Sahara Kañɩnbʊsaɣ • Santrafri • Senegaalɩ • Siyeera –Leyɔnɩ • Soomaali • Sudaanɩ • Suudanɩ Hadɛ • Suwaaziilandɩ • Sambii • Sɩmbaabuwe • Tanzanii • Togo • Tuniizii • Ugandaa |