Pɩyaʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Cautious Tabby Red Cat
Pɩyaʋ nakɛyɛ
Cat-relaxed

Pɩyaʊ kɛ tɛtɛ kpɩnɛ nɖɩ ɛyʊ ɖɔ ɖɩɣa yɔ. Kɩwɛna naŋgbazɩ naanza nɛ nandʊ kɩkɩlɩɣ tɔɔʊ. Pɩyaʊ kɛ ɛyʊ ɛkpaadʊ kɩpanʊ nɔɔyʊ. Pɩyaŋ wɛ hʊwa ntɩ ntɩ nɛ pɩpɩzɩɣ pɩtalɩ ɛzɩ hʊwa hiŋ kakpaanzɩ kɛ mbʊ yɔ. Ɖɩɣa wondu taa lɛ, pɩyaʊ nɛ haɣ pakɩlɩɣna nandu tɔɔʊ. Mbʊ kɩkɩlɩɣ tɔɔʊ yɔ, mbʊ lɛ tɛtɛ kpɩna wena amaɣna pazɩ pazɩ nɛ sumasɩ aya kpakpasɩ.

Pɩyaʊ wɛna wiliŋ ntɩ ntɩ, nɛ paa wiliɣ ŋgʊ lɛ kɩnɛ kɩ-tɔbʊʊ. Pañɩna pɩnaɣ 2006-2007 nɛ pana se ɖɩɣa pɩyaʊ naaʊ mbʊ yɔ, kɩlɩna Afrika taa. Afrika taa kɛ awayɩ pɩyaʊ ŋgʊ payaɣ se celeɣ yɔ, kɩɩwɛɛ nɛ kɩwɛʊ-kɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩtalɩ ɛzɩ pɩnzɩ 130.000. Kacalaɣ pɩyaŋ weyi papazɩ ɖɔʊ yɔ, ɖooo “Néolitique” tɛ alɩwatʊ taa; pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 8.000 yaa 10.000 mbʊ yɔ. Pɩɩkɛ alɩwatʊ ndʊ ɛyʊ hayɑɣ nɛ ɛɖʊʊ tɔɔnasɩ kpou taa yɔ. Ɛyʊ naa se celesi kɔŋ ɛ-tɛ nɛ sɩkpaɣ holaa nɛ tɛtɛ wondu ndʊ tɩwɛɛkaɣ ɛ-tɔɔnasɩ lɛ, ɛñaɣ pana nɛ ɛkpa-kɛ nɛ ɛpaɣzɩ-kɛ ɖɔʊ.

Egypti mba eeleeyu nɛ pɩyaʊ: kɩkɛ-wɛ sɩʊ sɔsɔʊ nakʊyʊ, nɛ poluŋguu kɩ-tɛɛ. Ɖooo Hɛkʊ nɛ Hɛkʊ Alɩwaatʊ taa kɛ Eerɔpʋ taa mba ñapɩsɩ-kʊ kpaɣʊ ɛsɩ sɩʊ yɔ. Pɩyaʊ tɔm fɛyɩ se pɔyɔɔdɩ: Aazii taa lɛ, piyaʊ kɛna kpɩnɛ nɖɩ ɖɩhaɣ fezuu kɩfalʊʊ nɛ ñʊʊ leleŋ yɔ yaa ñɩm sakɩyɛ yɔ. Kpɩnɛ ɖɩnɛ, ɖɩpɩsɩ ɛyʊ sɔdʊ sɔsɔʊ. Nabɛyɛ tɛ lɛ, kɩkɛ sɩʊ yaa ɛgɔlɔmɩyɛ nɖɩ ɖɩtɛɛ pʊwɛɛ se poluŋ nɛ paɖʊ hɩɖɛ tam yɔ. Pɩwɛɛ se pɔcɔna pɩyaʊ yɔɔ camɩyɛ. Pʊyɔɔ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se paɖaa pɩyaʊ nɛ kɩ-kʊdɔŋ ɛtaaɖɛ ɛyʊ.