Sumaɣ

Pɩlɩɩna Wikipediya
A White-throated Hummingbird (Leucochloris albicollis) in Campos do Jordão, São Paulo, Brazil

Sumaɣ kɛ Ɛsɔ wonuu kɩlɩzʊʊ nakʊyʊ. Kɛwɛnɩ keŋ yaa keliŋ nɛ kakʊyʊʊ ɛsɔdaa. Ɛgbamɩyɛ taa lɛ, payaɣ se sumaɣ; sakɩyɛ taa lɛ, payaa se sumasɩ. Sumasɩ wɛnɩ mbʊ payaɣna Fransɩɩ kʊnʊŋ taa se vertèbres yɔ. Siɣyebɔʋ taa mɔɔ payaɣ mbʋ. Sumasɩ wɛ tetrapoodiwaa pɩlɩʊ taa, pɩ-tɔbʋʋ se pɛwɛna pilinza naanza naanza. Pilinzi sɩnzɩ, sɩkpalaɣ ɖama'a naalɛ naalɛ. Sumasɩ wɛ ndɩ ndɩ kpem. Sɩ-pɩlɩŋ talɩ ɛzɩ kudokuŋ hiu (10 000) mbʊ yɔ. Sumasɩ wɛ ndɩ ndɩ pɩlɩɩna pa-hʊndʊ ndɩ ndɩ cɔlɔ. Sɩwɛ ndɩ ndɩ ɖɔɖɔ pɩlɩɩna pe-keliŋ ndɩ ndɩ cɔlɔ. Sɩtɛ sɩwɛɛ ndɩ ndɩ pɩlɩɩna sɩ-wɛtʊ ɖɔɖɔ cɔlɔ. Sumasɩ wɛ ndɩ ndɩ pɩlɩɩna ɖɔɖɔ sɩ-ɖɩcaɣyɛ nɛ sɩ-tɔɔnasɩ pɔ-cɔlɔ. Ɛlɛ, paa mbʊʊ yɔ, nabʊyʊ yebina nɛ payaa sɩ-tɩŋa payɩ se sumasɩ. Mbʊ piyeba nɛ payaa sɩ-tɩŋa payɩ se sumasɩ yɔ, mbʊʊ lɛ se sɩwɛna sɩ-tɩŋa keliŋ nɛ si-keliŋ ɩnʊ ɛhaɣna-sɩ waɖɛ se sɩpɩzɩ sɩkʊyɩ ɛsɔdaa. Ɛsɔ wondu kɩlɩzɩtʊ tɩŋa taa payɩ lɛ, sumaɣ ɖeke pɩzɩɣna nɛ kakʊyɩ ɛsɔdaa.

Atlantic Puffin (Fratercula arctica) à Látrabjarg, Islande

Sumaɣ wɛna njʊyɛ, kɛwɛna keliŋ naalɛ, kɛwɛɛna nangbanzɩ naalɛ nɛ suwa. Sumaɣ ɖʊʊ hala, kapabɩ a-yɔɔ nɛ pʊcɔ alɛ tesi, pʊ-tɔbʊʊ se pʊcɔ sumaɣ pɩɣa lɩɩna yaɖɛ taa. Sumasɩ ɛɛsʊʊ ɖɩsɩ, ñɩtʊ taa nɛ tɩŋ yɔɔ nɛ lakɩŋ cikpeŋ nɛ sɔsɔŋ taa sɩsʊʊ. Paa mbʊ yɔ, sɔnɔ, ɛyʊ pɩsɩ sumasɩ cikpesi nasɩyɛ ɖɩɣa sumasɩ. Toovenum lɛ, sumasɩ nasɩyɛ sʊʊ sɩ-tɩ yɔɔ ɖɩsɩ sɔsɔsɩ nasɩyɛ taa. Sɩ-taa lɛ, ɖɩnaɣ sumasɩ nzɩ payaɣ se keŋkenaa yɔ. Ñɩnɩyaa mba pañɩnʊʊ sumasɩ wɛtʊ nɛ ɛzɩma mbʊ sɩwɛɛ yɔ payaɣ se ɔrinitolɔɔkɩ waa.

A Crimson-breasted Shrike (Laniards atrococcineus) in Okaukuejo, Etosha National Park, Namibia