Kpɛɛnzʊʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Kpɛɛnzʊʊ

Kpɛɛnzʊʊ lɩmazɩyɛ kajalaɣ lɛ, se ku-puu ɛyʊ nzʊlɩmɩyɛ yɔ. Kpɛɛnzʊʊ tɔm pire (tɩŋ hatʊ sɛmɩŋ yaa sʊtʊ sɛmɩŋ yea leemu sɛmɩŋ yea kɩsɛmɩŋ) kɛ ɛyaa nabɛyɛ tɛ kʊnʊŋ taa yatʊ nɛ pɩkɛ tɩŋ piye kɛ Kapisikum (Capsicum) tɩŋ kɩkpanzɩ hɛkʊ taa, weyi ɛ-hatʊ tɛkʊʊ ɖama taa yɔ. Pɩkɛ tɩʊ piye ndɩ pehiliɣ nɛ ɖozi yɔ yaa palakɩ nɛ tɔnasɩ yɔ. Ɖɩkpaɣ ɛzɩ Kanadaa kpɛɛzʊʊ kɛ ɖozi pɩyʊ ɛlɛ kɩpaɣla, Kapɩsɩkum kpɛɛzɩŋ lɛɛŋ wɛ ɖoŋ nɛ payaɣ-ɩ se kpɛɛzɩŋ ɖoŋ ñɩŋ.

Kpɛɛnzʊʊ

Kpɛɛzɩŋ weyi ɛpuu ɛyʊ nzʊlɩmɩyɛ yɔ yɔ ɛlɩna Amerika nɛ haɖɛ kiŋ nɛ hɛkʊ taa ajɛyaa taa ɖeeɖe pahayaɣ-kʊ ɛzɩ kaɖaɣ taa ɖozi pɩlɩna kʊɖozi labɩnaʊ nɛ kʊ-sʊzɩŋ tɔnaɣ taa yɔ. Sɔnɔ alɩwaatʊ tʊnɛ tɩtaa yɔ ajɛyɛ 64 hayʊ kpɛɛnzʊʊ pʊkɔzɩna Ɛndɩ ɛjaɖɛ. Palakɩna-kʊ nɛ mbʊ pʊyɔɔ yɔ kɩ-sɛmɩŋ ndɩ wɛ ɖɛʊ nɛ ɖɔɖɔ lɛ, kɩwɛna waza siŋ fɛbʊʊ kpɛɛlɛkʊ nɔmɔʊ taa.

5832-Linxia-City-Qianheyan-Dong-Lu-chilli-peppers

Kpɛɛnzʊʊ kʊwɛ tindime kɩkpanzɩ taa ɛyaa cɔlɔ nɛ paa ŋgʊ lɛ, pasɩma-kʊ nɛ kɩ-hɛtʊ ndʊ tɩwɛ yuulee cɛzʊʊ nɛ tɩŋ hatʊ lɩm nɛ kʊlʊmʊʊ yaa nabʊyʊʊ taa kɩsɛmɩŋ. Pɩkɛ Amerika mba tɔnaɣ taa nakayɛ ɖooo pɩtalɩɣ pɩnzɩɣ 9500 cɔlɔ mbʊ yɔ. Peyeki se ɖɩnɩɣ se kɩ-haɖaʊ talɩɣ Aazii tɛtʋ wandamm taa pɩtɩŋnɛ Pɔrɩtɩkɛ waa yɔ kɛnɛ. Goa egeetiye Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ kɩlanaɣ tɔʊ kpɛɛnzʊʊ.