Sɛzɩyɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya

Sɛzɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 55 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Cs. Ɛkɛ ɖʊʊyʊ ñɩɣlɩm pʊtʊ nɔyʊ nɛ e-tomnaɣ yɔɔ wɛɛ liidiye tɩyɛ, pʊcɔ eyoli lɛ pɩtalɩɣ 28 °C, ɛñɔtɩna ɛjaɖɛ taa soŋgaɣ (CNTP), ɖenɖe mbʊ yɔ ɛpɩzɩɣ ɛpɩsɩ lɩm yɔ. Pʊtʊ ɛnʊ nɛ kalɩyɔmrʊbɩdɩyɔmmerɩkɩrɩ weyi eyeke koŋ ɛkɛ lɩm ñɩɣlɩm ɛjaɖɛ taa yem yɔ pɛkpɛnda wɛtʊ.

Ɛ-tɛ kpɛlɩ wɛtʊ wɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ rʊbɩdɩyɔm nɛ pɔtasɩyɔm yɔ, nɛ patɩŋga mbʊ yɔ pɛ-tɛ ɖoli kʊyʊm. Ɛwasɩɣ nɛ ɛɛladɩɣ miŋ mʊʊ helim taa, pɛkpɛnda ɛ nɛ lɩm kɔyɔ ɛwasɩɣ paa ɛtasaa miŋ. Ɛ-hɩɖɛ lɩna krɛkɩ kʊnʊŋ taa caesius, pʊ-tɔbʊʊ se ɛsɔmɩnʊʊ yuulee, mbʊ pʊyɔɔ paya-ɩ mbʊ yɔ panaɣ cɛŋga yuulee ŋga nakayɛ ɛ-tɛ mʊntʊsʊʊ weluu taa. Robert Wilhelm Bunsen nɛ Gustav Robert Kirchhoff ñɩnɩna nɛ pana sɛzɩyɔm pɩnaɣ 1860 pɩtɩŋna Dürkheim lɩm mʊntʊsʊʊ weluu yɔɔ. Fenasɩ cabɩ lɛdaa lɛ pana rʊbɩdɩyɔm ɖɔɖɔ ɛzɩ mbʊ yɔ.

Mbʊ lɛ panaɣa Caama ɛjaɖɛ taa pɩnaɣ 2008 wɛɛ taa kɛ lakʊ taa afanaa nɛ pa-nandʊ kaakɩlɩ ɖɔʊ Bq/kg. Kpaɣ pɩnzɩ hiu mbʊ yɔ (1999 ŋtalɩ 2008), wiluu tʊma naayɛ wɩlɩɣ se afanaa 656 mba agbama kʊ Ravenbourg ageeta taa (Caama nɛ hadɛ kiŋ, pʊñɔtɩna ɛjaɖɛ nɛ Suwisi ɛjaɖɛ kamaɣ) ɛzɩma pʊtʊ ɛnʊ ɛdɔ kpɩna ana a-taa yɔ.

Pɩɖalɩɣ kɔyɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɔ se pɩlɩna ɛzɩma ɖɩtɔkɩ pʊtʊ ɛnʊ ɖo-lotu taa yɔ. Pʊwayi lɛ, calɩm kpakɩ-ɩ nɛ pɩɖɛʊna halɩ pɩwɛɛ ɛzɩ ɛcaɣ ɛ-lɛzʊʊ lone taa ɛlɛ yɔ pɔtasɩyɔm. Pruse yuulee tʊ weyi nɔɔ tɔkɩ liki sɛzɩyɔm nɛ taalɩyɔm lotu taa, nɛ ɛnɩ pɩndʊ nɛ tʊtʊ ñepiɣi yuulee.