Papa Wemba

Pɩlɩɩna Wikipediya
Papa Wemba

Papa Wemba hiɖɛ sɔsɔyɛ kɛlɛ Jules Shungu Wembadio Pene Kikumba. Ɛ-hɩla kɩsɛsɛna ɖɔɔ nɛ a-taa kɔyɔ: Mwalimu, M'zée, Jules Presley, Chef Coutumier, Bakala dia Kuba, Fula Ngenge, Kolo Histoire, Kuru Yaka, Vieux Bokul, le Grand Mayas, Ekumani, Elombe, Formateur des idoles, Kema Fumbe, Notre Père, Maître d'École, Le Roi de la Sape, Le Rossignol, Le Roi de la Rumba Congolaise.

Papa Wemba kɛna hendu teyu, takayɩsɩ mayʊ nɛ tatasɩ lɩzɩyʊ. Palʊla-ɩ mɩsɩkʊm fenaɣ kɩyakʊ 14 wiye pɩnaɣ 1949 kɛ Labefu tɛtʊ taa, Koŋgoo ɛjaɖɛ taa nɛ ɛsɩ ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʊ 24 wiye pɩnaɣ 2016 ɛɛwɛna pɩnzɩ 66 kɛ Abiidjaŋ tɛtʊ taa. Ɛ-sɩm laba pʊtɔdɩyɛ mbʊ pʊyɔɔ yɔ alɩwaatʊ ndʊ ɛɛɖɩɩna amʊza labʊ nɛ pɩkɛdʊ nɛ ɛyaa lɛ, pɩlaba-ɩ yɔɔɔ nɛ ɛɖɛ kɩɖɛʊ kɛlɛ mbʊ yɔ, pʊtɔbʊ se ɛsɩba. Ɛtʊla hendu teu ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ nɛ paya-ɖɩ se Viva Musica nɛ ɛnɛ ɛ-asɛyʊ kɩpɩnʊ Shagi Sharufa.

Ɛna-ɩ palaba tʊmɩyɛ pɩtalɩ ɛzɩ pɩnzɩ 35 yɔ. Ɛ-ŋgbɛyɛ nɖɩ, ɛmʊ ɛya sakɩyɛ nɛ ɛhayɩ-wɛ Koŋgoo ɛsakuliye nɛ sɔnzɩ payɛ pɩtasɩna Afrika kpeekpe hendu teu. Mba ɛhayɩsɩ wɛ yɔ pa-taa kɔyɔ: King Kester Emeniya, Awilo Longomba, pɩtasɩna Jonkill. Pɩtɛkɛ ɛnʊ lɩzɩna Koŋgoo ɛjaɖɛ taa payɛ nɖɩ payaɣ-ɖɩ se rumba yɔ ɛlɛ ɛɛwɛ kacalaɣ kpalahuwa lʊya taa. Payɛ nɖɩ payaɣ-ɖɩ se zuk yɔ été hendu nztʊyʊ mbʊ tɩyɛ. Ɛlɛ patʊ ndʊ ɛkɩla sɔɔlʊ yɔ, roks, ndombolo nɛ world music.

Pɩnaɣ 1969 ɛna Jossart N'yoka Longo, Evoloko, Pépé Felly nɛ Andy Bimi Ombalé patama nɔɔ nɛ palɩzɩ payɛ nɖɩ payaɣ-ɖɩ se de Zaïko Langa Langa. Ɛkaɣ lɩɣʊ pa-taa kɛ pɩnaɣ 1974 nɛ ɛlɩzɩ ɛmaɣ ɛ-ŋgbɛyɛ taa patʊ nɛ ɛyaa-ɖɩ Isifi Lokolé, pɩnɛ Yoka lokole. Ɛna Mavuela nɛ Mbuta Mashakado patʊlɩna-ɖɩ. Ɛkpaɣ ɛzɩ pɩnzɩ nɩɩnɩwa nɛ eteena hendu nɛ ɛkɛna Koŋgoo ɛjaɖɛ taa nɛ Afrika keteŋa kpeekpe taa hedu teya taa sɔdʊ sɔsɔʊ nakʊyʊ.