David Ricardo

Pɩlɩɩna Wikipediya

Richard David, palʊla-ɩ ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʊ 19 pɩnaɣ 1772 kɛ Lɔndrɩ tɛtʊ taa nɛ ɛsɩ salaŋ fenaɣ kɩyakʊ 11 pɩnaɣ 1823 alɩwaatʊ taa Gatcombe Park tɛtʊ taa. Ɛyʊ ɛnɛyɔ ɛɛkɛ Pritaniki ɛjaɖɛ taa tɔsʊʊ tʊmɩyɛ tʊ nɛ ɛkɛ ɖɔɖɔ kɩlɛzʊʊ tʊmɩyɛ laɖʊ nɛ paɣtʊ lɩzɩyʊ. Ɛyʊ ɛnʊ ɛɛkɛ tɔsʊʊ tʊ weyi ɛmaɣzaɣ lalaa yɔɔ yɔ yaa ɛwɛna lalaa yɔɔ sɔlɩm yɔ kɛ cɔlɩɩ sukuli alɩwaatʊ pɩkɩlɩ Adam Smith nɛ Thomas Malthus.

David Ricardo kɛ pɩɣa natozo ŋga kɛ piyaa hiu nɛ lʊbɛ cejewiye weewe ñɩnɖɛ naɖɩyɛ taa. Cejewiye nɖɩ ɖɩkɛ Yuda mba (ɖɩlɩna Pɔrtigaali ɛjaɖɛ taa), ɖɩ-tɛ Peyibaa ŋɖɛʊna Aŋglɩtɛɛrɩ kiŋ pʊcɔ palʊlɩ-ɩ. Ɛtalɩ pɩnzɩ 14 lɛ, ɛpɩsɩ ɛ-caa cɔlɔ Lɔndrɩ ɖenɖe ɛpazɩɣ kpɛlɛkʊʊ ɛzɩma liidiye tɔm kɛna yɔ.

Ricardo lɔ Yuda ɛyaa tɛ Ɛsɔ sɛtʊ e-liɖe taa nɛ ese nɛ ɛɖɛɛ ɛ-nɛ pɩɣyɩyaa tɛ halɩpɩɣa nakɛyɛ, mbʊ lɛ, ɛwɛna pɩnzɩ 21, halɩpɩɣa ŋga payaɣ se Priscilla Anne Wilkinson, ŋga ɛkpaɣ halʊ ɖɔɖɔ pitileɖi. E-ɖoo taa wɛ akoza pana mbʊ lɛ, ekizi ɛtasɩ-ɩ yɔɔdɩnaʊ. Wɛɛ ana a-taa Ricardo pɩsɩ kʊyʊm lɩmaɣzɩyɛ tʊ.

Ɛzɩma ekiza e-cejewiye yɔ pɩsɩ-ɩ kɩjɛyʊʊ se ɛpɩsɩ ɛ-tɩ kɛ kɩlɛzʊʊ tʊmɩyɛ laɖʊ. Ɛ-kajalaɣ takayasɩ nzɩ ɛma pɩlɩna cenjinaa tɔm yɔ Napoléon yoŋ alɩwaatʊ taa yɔ, wɛ ɛzɩ paɣtʊ takayasɩ nzɩ posusa sɩ-tɔm Morning Chronicle taa yɔ kɛ kpaɣ pɩnzɩ 1809 nɛ 1810 hɛkɩŋ taa yɔ.

Ɛ-tɛ kɩlɛzʊʊ tʊmɩyɛ pɩsɩ- ñɩm tʊ sɔsɔ pʊcɔ ɛmʊ ɛ-tɛ hɛzʊʊ takayaɣ pɩnaɣ 1814 taa mbʊ lɛ, ɛwɛna pɩnzɩ 42. Ɛpɩsɩ Gatcombe Park taa nɛ ɛtayɩ e-fezuu caɣʊ politiki taa nɛ tɔsʊʊ nɔmɔʊ taa. Ɛsʊʊ paɣtʊ lɩzɩyaa tʊmɩyɛ Pritaniki ɛjaɖɛ pɩnaɣ 1819 taa nɛ ɛcaɣ peeɖe pɩkɔɔ pɩtalɩ pɩnaɣ 1823, pɩnaɣ ŋga ka-taa ɛsɩba. Ɛkɛ paɣtʊ lɩzɩyʊ lɛ, ɛkandɩ paale tadɩyɛ labʊ yɔ nɛ ɛdʊ kaʊ Corn Laws (pʊtɔbʊʊ se pilee paɣtʊ yɔ) ndʊ palɩzɩ pɩnaɣ 1815 taa yɔ.