Lɔndrɩ
Lɔndrɩ kɛŋna Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ ɛjaɖɛ taa tɛtʊ sʊzɔtʊ nɛ tɛtʊ tʊnɛ tɩwɛ Pireetaañɩ Sɔsɔʊ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ nɛ hadɛ kiŋ. Tɛtʊ tʊnɛ ndʊ kaakɛŋna Pireetaañɩ kewiyaɣ tɛtʊ sʊzɔtʊ ɖɔɖɔ ɖooo kɛ mbʊ yɔ nɛ tɩ-taa ɖɔɖɔ kɛ keteŋa kpeekpe ajɛya ŋgbɛyɛ nɖɩ payaɣ-ɖɩ se kɛ Commonwealth yɔ ɖi-kpelaɣ wɛɛ.
Tɛtʊ tʊnɛ Room mba kaalɩozɩna-tʊ pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ kutokiŋ naalɛ (2 000) yɔ nɛ ɖooo pɩnzɩ mɩnɩŋ 19 taa lɛ, Lɔndrɩ kaakɛŋna tɛtʊ ndʊ tɩ-taa ɛyaa kaakɩla ɖɔʊ kɛ keteŋa kpeekpe taa. Keteŋa kpeekpe taa lɛ peeɖe kɛ tɔsʊʊ kɩla wɛʊ ɛlɛ pɩlɩna mbʊ ɛzɩ tɛtʊ ndʊ tɩ-taa tɩ-taa kɛ liidiye tɔsʊʊ koozaɣ wɛɛ yɔ.
Tɛtʊ tʊnɛ tɩ-walanzɩ landammm taa maɣna ɛkɩtaarɩnaa 157 200 yaa kilomɛtanaa 1 572. Pɩnaɣ 2016 taa pakala kɩgalʊ peeɖe lɛ, pana ɛyaa ɛzɩ 8 787 892 yɔ ɛlɛ yee pɛkpɛndɩna ageeta wena acɔ tɛtʊ ndʊ nɛ ataa yɔ ɛyaa tala ɛzɩ 13 879 757 yɔ.
Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Lɔndrɩ tɛtʊ taa ɖeke kɛ papɩɩza nɛ pɔñɔɔzɩ tomnaɣ taa hayɩsʊʊ tɛɛ santaɖaŋ pɩnzɩ naatozo: 1908, 1948, 2012. Paa pɩnaɣ ŋga ka-taa ɛsɩyɛ ekpena tɩna mba powoki peeɖe yɔ, pɛɖe; ɛzɩ miliyɔɔnaa 28 yɔ mbʊ pʊyɔɔ yɔ peeɖe lona naayɛ kpɛnda naanza nɛ awɛ kacuka sɩŋŋŋ yaa ɖeu kamaɣ fɛyɩ. Kondoloko nakʊyʊ wɛ peeɖe nɛ kɩwɛ camɩyɛ kʊlʊŋgʊlʊ.
Ɛzɩ ajɛya lɛɛna taa tɛtʊ sʊzɔtʊ lɛɛtʊ yɔ, Lɔndrɩ tɛtʊ nɛ ajɛyaa naayɛ taa ñɩndʊ paɖʊ nɔɔ nɛ palakɩ tʊma kʊɖʊma nɛ anaa yɔ: Pɛɛrɩlɛɛ (Caama), Mumbee nɛ Niwudeelii (Ɛɛndɩ), Mɔsɩkʊʊ (Ruusii), Naaplɩ (Itaalii) nɛ Niyuu Yɔrɩkɩ (Etaazuunii). Payaɣ tɛtʊ tʊnɛ tɩ-yɔɔ cɔnɩyʊ kɩfalʊʊ se Sadiq Khan (PT).