Etaazuunii
Etaazuunii kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩ-hayɩ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ Atlantiki teŋgu nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, Pasifiki teŋgu. Hayɩ kɩŋ lɛ, Kanadaa ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ awayɩ Pasifiki hɛkʊ nɛ hɛkʊ.
Pɩcɔ nɛ Eerɔpɩ ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. Eerɔpɩ mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ Eerɔpɩ ɛyaa ɖeke ɛlɛ Krandɩ-Pretaañɩ mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.
Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa Joe Biden nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 46 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Kamala Harris.
Ki-kiɖe
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Caanaʊ tɔm
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Pɔcɔ Christoph Colomb fɛyɩɣ nɩŋgbaŋaɣ (pʊcɔ pɩnaɣ 1492 talɩ)
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Yomiye taa alɩwaatʊ(1492-1775)
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Yomiye taa lɩʊ nɛ paɣtʊ kɩfatʊ(1775-1800)
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ tɛtʊ ̃nɩnʊʊ nɛ ̃nɩɣtʊ lubu nɛ yomiye taa lɩʊ (1800-1917)
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Yoŋ yeba nɛ patɩlɩ ki-ɖoŋ(1917-1991)
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Sɔnɔdaa alɩwaatʊ(1991-2016)
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Politiki
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Kewiyisi nɛ ajɛya
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Kɩ-ɖɩwɛyɛ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Mbʊ patɩlɩɣna-kʊ yɔ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Kɩ-hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Ɖenɖe ɛyaa wɛɛ yɔ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Ajɛya lɛɛna yɔɔ politiki
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Sɔɔjɛɛtʊ ɖoŋ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Tɔsʊʊ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Mbʊ pʊwɛɛ yɔ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Tɔsʊʊ politiki
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Samaɣ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Samaɣ yɔɔ kandayʊʊ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Samaɣ ñʋʋ tɩlʋʋ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Pɩnaɣ 2015 ñɩŋa taa lɛ, Etaazunii samaɣ kɩkpɛnda 320 miliiyɔɔ.[1]
Lɛɣtʊ nɛ sɔnzɩ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Lɛɣtʊ nɛ tɩlɩtʊ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Takayɩsɩ nɛ filosofii
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Nesi tɛɛ tʊma
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Kuduyuŋ maʊ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Minziiki nɛ aleɣya
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Tɩzʊʊ tʊmɩyɛ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Ɛsɔ nʊmɔʊ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Sɩpɔɔrɩ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Kazandʊ nɛ avema kɩhɛza
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Kʋnʋmɩŋ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Ɛyaa sɔsaa
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Anjaʊ ŋgʊ pasɩŋna-kʊ yɔ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Ki-nimaɣ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ tɩ-ɖɩnayɛ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]ɩcɔna ɖɔɖɔ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Takayɩsɩ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Tɔm lɛɛtʊ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]Awayɩ kpasɩ
[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]- ↑ Modèle:En Current Population Clock - U.S. Census Bureau. Pakalʋʋ samaɣ ñʋʋ paa cɛcɛyaɣ ŋga ka-taa.