Etaazuunii

Pɩlɩɩna Wikipediya
Etaazuunii
Fransɩɩ : Etats-Unis

Etaazuunii tɛlɛŋa

Etaazuunii kɩɖaʋ kɩdɛɛka

Etaazuunii ɛjaɖɛ tɛ tampaɣ
Tʋmɩyɛ taa kʋnʋmɩŋ: .
Tɛtʋ sɔsɔtʋ: .
Ɛjadɛ kɛ mbʋ yɔ: .
Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ: Ɖajaa Joe Biden
Ɛjaɖɛ walanzɩ: 9,833,517 km²
Samaɣ ñʋʋ: 328,239,523 (2019)
Tɛtʋ hɔɔlʋʋ samaɣ ñʋʋ: 35 km²
Internet nimaɣ: .

Etaazuunii kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩ-hayɩ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ Atlantiki teŋgu nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, Pasifiki teŋgu. Hayɩ kɩŋ lɛ, Kanadaa ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ awayɩ Pasifiki hɛkʊ nɛ hɛkʊ.

Pɩcɔ nɛ Eerɔpɩ ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. Eerɔpɩ mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ Eerɔpɩ ɛyaa ɖeke ɛlɛ Krandɩ-Pretaañɩ mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.

Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa Joe Biden nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 46 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Kamala Harris.

Ki-kiɖe[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Caanaʊ tɔm[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Pɔcɔ Christoph Colomb fɛyɩɣ nɩŋgbaŋaɣ (pʊcɔ pɩnaɣ 1492 talɩ)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Yomiye taa alɩwaatʊ(1492-1775)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Yomiye taa lɩʊ nɛ paɣtʊ kɩfatʊ(1775-1800)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ tɛtʊ ̃nɩnʊʊ nɛ ̃nɩɣtʊ lubu nɛ yomiye taa lɩʊ (1800-1917)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Yoŋ yeba nɛ patɩlɩ ki-ɖoŋ(1917-1991)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Sɔnɔdaa alɩwaatʊ(1991-2016)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Politiki[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kewiyisi nɛ ajɛya[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kɩ-ɖɩwɛyɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Mbʊ patɩlɩɣna-kʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kɩ-hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɖenɖe ɛyaa wɛɛ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ajɛya lɛɛna yɔɔ politiki[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Sɔɔjɛɛtʊ ɖoŋ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Tɔsʊʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Mbʊ pʊwɛɛ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Tɔsʊʊ politiki[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Samaɣ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Samaɣ yɔɔ kandayʊʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Samaɣ ñʋʋ tɩlʋʋ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Pɩnaɣ 2015 ñɩŋa taa lɛ, Etaazunii samaɣ kɩkpɛnda 320 miliiyɔɔ.[1]

Lɛɣtʊ nɛ sɔnzɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Lɛɣtʊ nɛ tɩlɩtʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Takayɩsɩ nɛ filosofii[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Nesi tɛɛ tʊma[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kuduyuŋ maʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Minziiki nɛ aleɣya[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Tɩzʊʊ tʊmɩyɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛsɔ nʊmɔʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Sɩpɔɔrɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kazandʊ nɛ avema kɩhɛza[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kʋnʋmɩŋ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛyaa sɔsaa[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Anjaʊ ŋgʊ pasɩŋna-kʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ki-nimaɣ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ tɩ-ɖɩnayɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

ɩcɔna ɖɔɖɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Takayɩsɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Tɔm lɛɛtʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Awayɩ kpasɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

  1. Modèle:En Current Population Clock - U.S. Census Bureau. Pakalʋʋ samaɣ ñʋʋ paa cɛcɛyaɣ ŋga ka-taa.