Taj Mahal

Pɩlɩɩna Wikipediya
Taj Mahal

Tāj Mahal tɔbʊʊ se ñɩɣlɩm kuduyuu ŋgʊ kɩ-taa nɛ awiya hulaɣ yɔ. Tāj Mahal kuduyuu ŋgʊ kɩwɛ Ɛɛndɩ ɛjaɖɛ taa, Āgrā, Yamunâ pɔɔ nɔɔ yɔɔ; Uttar Pradesh egeetiye taa, Ɛndɩ ɛjaɖɛ taa.

Tāj Mahal kuduyuu ŋ́gʊ, wiyaʋ moghol Shâh Jahân kaamana-kʊ se ɛ-halʊ Arjumand Bânu Begam hɩɖɛ ɛtaasɔɔ kaʊ. Ɛma-kʋ nɛ n̄ɩɣyʋʋ ŋgʋ payaɣ se "maarɩbɩrɛ" yɔ. Payaɣ ɛ-halʋ ɛnʋ ɖɔɖɔ se Mumtaz Mahal, nɛ pʊ-tɔbʋʋ kɛlɛ se "wiyaʋ kuduyuu mʊntʊsʊʊ". Ɛlʊla ɛ-pɩɣa 14 ñɩŋga lɛ ɛsɩba mɩsɩkʊm fenaɣ kɩyakʋ 17 ñɩŋgʊ wiye pɩnaɣ 1631 taa, alɩwaatʊ ndʊ ɛɖɛwaɣ pʊʋ nakʋyʋ yɔɔ se ɛmʋ heelim yɔ. Ɛsɩba mbʊ lɛ, pacaŋ pepimi-i kpaagbaa "Zainabad" kaɖaɣ taa, Burhanpur tɛtʊ taa. Pɩkɔma kɔlaɣ fenaɣ kɩyakʋ 31 wiye, pɩnaɣ 1666 taa lɛ, ɛ-walʊ ñatɩŋɩ ɛ-wayɩ nɛ pepimi ɛ́lɛ ɖɔɖɔ ɛ-cɔlɔ peeɖe.

Tāj Mahal kɛna mbʊ architecture moghole kpaɣ se pɩkɛ-wɛ mbʊ pɩɖʊ-wɛ hɩɖɛ kpem yɔ nɛ pʋwɛ mbʊ ɖɔɖɔ, mbʊ pʋyɔɔ yɔ, Iizilaam, Iranɩ, Ottomane nɛ Ɛndɩ n̄ɩma tɛ architecture wondu sidaa nɛ pamana-kʊ.

Papaɣza Tāj Mahal kuduyuu maʊ pɩnaɣ 1631 nɛ nɔɔyʊ ɛɛsɩŋ ɖeyi ɖeyi se ɖooye kɩtɛma. Komina takayaɣ nakayɛ, Shâh Jahân, Abdul Hamid Lahori yɔɔdɩɣ se pɛtɛma Tāj Mahal kuduyuu maʊ pɩnaɣ 1643 yaa 1644 taa. Ɛlɛ kpaaŋ nɔnɔɔ taa lɛ, pamaa se pɛtɛma-kʊ maʊ pɩnɑɣ 1648 taa. Kpaagbaa mbʊ lɛ, sʋsɔ Uttar Pradesh ñala Tāj Mahal kuduyuu yɔɔ tɔzʊʋ kasandʊ tɛ pɩnzɩ 350 pɩnaɣ 2004 taa nɛ kʊtɔŋ se pɛtɛma kuduyuu ŋgʋ maʊ pɩnaɣ 1654 taa. Mba palaba tʋmɩyɛ peeɖe yɔ pɛkpɛnda kutokiŋ nɛɛlɛ nɛ pa-taa lɛ ɖɩnaɣ Eerɔpʋ tɛtʋ taa n̄ɩma nɛ Azii ɛjaɖɛ hɛkʋ taa ɛyaa. Arisiitɛɛtɩ weyi ɛɛwɛ pɔ-nɔɔ yɔɔ yɔ ɛnʊ lɛ Ustad Ahmad Lahauri , ɛkɛ Lahore tɛtʊ taa tʊ nɔɔyʊ.