Sʊtʊ Pɔɔ

Pɩlɩɩna Wikipediya
YellowRiver Gorges

Sʊtʊ sɛmɩŋ pɔɔ sɔsɔɔ pasɩma-kɛ nɛ Mandaarɛ kʊnʊŋ taa nɛ hɩɖɛ ɖɩnɛyɔ Huang He (黃河) kɛ ɖalakɩŋ pɔsɩ tɛ pɔɔ naalɛ ŋga Siini ɛjaɖɛ Yanzi Siyaŋ wayi. Ka-ɖalakɩŋ kɔyɔ kilomɛta waa 5464 nɛ kɛkpɛndɩɣ Bohɛ teŋguu taa nɛ Sʊtʊ sɛmɩŋ teŋguu taa. Ka-hɩɖɛ lɩna kɛ-tɛ cʊʊ lɩm cɔlɔ pɩlɩna kɛ-tɛ lɩm wasɩɣ lakasɩ taa mbʊ pʊyɔɔ yɔ kɔkɔŋna huɖe sakɩyɛ tɛtʊ taa nɛ mʊzʊŋ wɛʊ Siini nɛ hayi kiŋ fɛɛʊ Sɔsɔɔʊ taa.

Yellow river - A. Holdrinet

Pɩnaɣ 1938 taa lɛ, Kuomintag ɖɩzɩɣ lɔkɔna sɔsaa mba pama nɛ paɖakɩɣ pɔɔ yɔ mbʊ Sapɔŋ sɔjɔna ɛtasʊʊ ɛjaɖɛ taa yɔ yele nɛ pɩkɔna lɩm ɛwadɩyɛ pɩfɛyɩ yɔɔdʊʊ nɛ pɩkɔna sɩm ɛyaa 500000 ageeta taa ɛyaa. Pɔɔ ŋga kalɩna Kunlun pʊŋ taa kɛnɛ (Qingkhai kewiyaɣ tɛ) nɛ kɛɖɛnɛ tibétain piyisi taa ɖeede kɔhuyi kɩɖaŋgʊʊ lɩm pɔŋ Sɔsɔɔŋ yɔ. Lanzhou wayi lɛ, (Gansu kewiyaɣ tɛ) pɔɔ ŋga katɩŋgʊʊ lɩm cɩŋga kotaa nakɛyɛ Ordo kañɩmpusuu piyaɣ yɔ kɛ Moŋgoli pɩta ñɩŋgʊʊ yɔ. Kɛtɛzɩɣ keeke Kaifeng nɛ Wuhai nɛ Baotou nɛ Jinan (Shandong tɛtʊ Sɔsɔɔtʊ) nɛ kɛkpɛndɩɣ Bohai teŋguu taa ɛzɩ handala fɛɛʊ yɔ.

Hukou Waterfall
Yellow river xiaolangdi

Pɔɔ ŋga ka-hɩɖɛ sɛwa pɩlɩna kɛ-tɛ azɛyʊ ɛwaɖɩyɛ alɩwaatʊʊ yɔ, alɩwaatʊ ndʊ tɩyɔɔ kɛlɛzɩɣ pɔɔ kpemtu yɔ nɛ nabʊyʊ taa lɛ, kɛtɛ kpem wizina haɖɛ yɔ kiŋ pɩtɩŋna Hongze kujomuu yɔ. Ɖooo pɩnsɩ 1980 lɩm taa kʊzɔɔtʊ kɔnaʊ mbʊ pʊtɔm kɛkʊya yɔ ɖana ɖoŋ kpaʊ nabʊlɛ pɩlɩna ɛzɩma anasayɩ ñɩɩtʊ ɖɩluɖe nɛ kɔ ɖɩlaɖɛ ɖɔɔ pɩŋ pɔɔ nɔɔ yɔ kpɛɛ nɛ pɔsɩ kɩkpɛndasɩ kpeekpe yɔ kɔzɩ kɔzɩ Shizuishan ŋgʊ kɩkɛ tɛtʊ Sɔsɔɔtʊ ndʊ tɩ-ta kʊzɔɔtʊ kɩlɩɣ ɖɔʊ yɔ. Pɩ-tɛ wɛtʊ ndʊ tiyebina nɛ lɩm wɛ kɛdɛɖaɣ kedeŋga yɔ pɩlɩna mbʊ se pɔɔ ŋga kɛwɛna fɛɛʊ ŋgʊ kɩ-ta wɛ mʊlʊm tɩŋ pee wena ateelɩɣ ɛyaa sakɩyɛ yɔ.

天下黄河贵德清 - panoramio (5)