Pretooriyaa

Pɩlɩɩna Wikipediya
Uniegebou

Pretooriyaa kɛna Afrika hadɛ kiŋ ɛjaɖɛ taa tɛtʊ sɔsɔtʊ natʊyʊ. Ndʊ ɖɔɖɔ kɛŋna ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa tɛtʊ sɔsɔtʊ ndʊ tɩ-taa komina tʊma sɔsɔna nɛ politiki kewiyaɣ wɛɛ yɔ.

Payaʊ se Pretooriyaa, sɔdʊʊ nakʊyʊ kɛ paɖʊ hɩɖɛ nɛ payaa tɛtʊ ndʊ mbʊ. Sɔdʊʊ ŋgʊ kɩ-pɩyalʊ kpaɣna kɩ-hɩɖɛ nɛ kɩsʊʊ tɛtʊ ndʊ mbʊ pʊyɔɔ yɔ ɛ-caa ɛnʊ ɛɛwabɩna you ŋgʊ pɩnaɣ 1838 taa tɛtʊ ndʊ nɛ ɛyaa mba payawaɣ-wɛ se Sʊʊlʊʊ mba yɔ poyowaɣ lɛ yɔ. Sɔdʊʊ ŋgʊ payaɣ se Andries Pretorius.

Voortrekker Monument Side Profile

Pretooriyaa tɛtʊ kaakɛna tɛtʊ ndʊ tɩ-taa haɖaa ɖeke kaawɛna yɔ pʊcɔ nɛ tɩpɩsɩɣ ɛyaa kʊlʊmaa tʊmalaɖaa tɛtʊ. Tɛtʊ ndʊ tɩ-walanzɩ landammm taa maɣna ɛzɩ ɛkɩtaarɩnaa 68 754 yaa kilomɛtanaa 687,54.

Pɩnaɣ 1921 taa lɛ, ɛyaa mba paawɛ tɛtʊ ndʊ tɩ-taa yɔ, paakpɛnda ɛyaa 110 000. Tɛtʊ tʊnɛ tɩ-taa ɛyaa kʊlʊmaa kɩlɩna ɖɔʊ. Pɩnaɣ 2011 taa ɛyaa mba pɛwɛ peeɖe yɔ pɛkpɛnda 741 651; pa-taa lɛ ɛyaa kʊlʊmaa kpɛnda 389 022 yaa ɛyaa 52,45 kɛ mɩnɩʊ yɔɔ, ɛyaa kɩkpɛɛdaa ñɛwɛ 311 149 yaa ɛyaa 41,95 kɛ mɩnɩoʊ yɔɔ.

Ɛlɛ pɩnaɣ 2001 taa paakɩlɩ ɛyaa lɛ, ɛyaa kʊlʊmaa kaawɛ 67,69 kɛ mɩnɩʊ yɔɔ nɛ kɩkpɛɛdaa ñaakpɛnda ɛyaa 24,51 kɛ mɩnɩʊ yɔɔ. Ɛyaa mba pɩkazaa yɔ, pɛkɛ ɛy aa mba pesidaa yɔ nɛ ɛndɩ mba yaa azii ñɩma.

Pretoria CBD1

Ɛzɩ ajɛya lɛɛna taa tɛtʊ sɔsɔtʊ lɛɛtʊ yɔ Pretooriyaa tɛtʊ nɛ ajɛya lɛɛna taa ñɩndʊ paɖʊ nɔɔ nɛ palakɩ tʊma kʊɖʊma n; ea-taa kɔ-yɔ: Pɛtɩlɩhɛm (Palɛsɩtini), Wasɩŋtɔŋ (Etaazuunii), Kiivi (Ukurɛnɩ), Tayipeyi (Tayiwaanɩ), Teeraŋ (Iranɩ), Paakʊʊ (Azɛrbayɩjanɩ), Amanɩ (Yɔɔrɩdaanii), Tɛltɩv (Peyibaa) nɛ Baal (Suwiisi).