Maya

Pɩlɩɩna Wikipediya
Carte2 tous sites Maya

Maya ɛsakuliye, pɩkɛ kɩbɩnjaazɩ ɛsakuliye nɖɩ ɖɩɩwɛ Amerika nɛ hɛkʊ taa ɖenɖe pʊcɔ Kolombii ɛyaa kaawɛ yɔ nɛ pasɩma-ɖɩ nɛ ɖɩ-tɛ ɛsɩnda wobunau yɔɔ kɛ hɔɔlɩŋ ɛnɛ ɛ-taa, matʊ, nesi tɛɛ keɖeɣa tʊma, kuduyuŋ sɔsɔŋ matʊ tʊma, haɖaʊ tʊmɩyɛ, tʊʊzɩyɛ tʊmɩyɛ labʊ nɛ tɩyɩnzɩ tʊmɩyɛ kpɛlɛkʊʊ. Pɩkɛ pʊcɔ Kolombii waa wɛɛ taa ɛsakuliye taa naɖɩyɛ nɖɩ pakɩlɩ-ɖɩ labɩnaʊ nɛ tʊmɩyɛ yaa pɛkpɛlɛka ɖɩ-yɔɔ siŋ yɔ pɩtasɩna Azɩtɛkɩ waa nɛ Inka waa pa-ñɩna. Paawɛ wɛɛ ana a-taa kɛ lonaa wena sɔnɔ akɛ Mekɩsiki nɛ hadɛ yɔɔ kiŋ nɛ PeliiziGuatemelaHondurasSalvador yɔ.

A fine example of a corbelled arch from the mayan site of Uxmal, Yucatán.

Pɩkɛ Amerika tɛ ɛsakuliye kɩbɩnɖɛ naɖɩyɛ. ɖɩlɩna ɖooo pʊcɔ canaʊ tɔm alɩwaatʊ taa. Lone kʊyʊmɖɩyɛ taa caɣyɛ paasɩma, maya taa, wɛɛ kɩbɩna, kpaɣ 7 nɛ 3 pɩnzɩ kudoku pʊcɔ palʊlɩ Yeesuu Krɩstʊ wɛɛ, ɛyaa kɩbɩma mba paana-wɛ Karayibi teŋguPasifiki lɩŋgamʊʊ nɔɔ kpɛɣɛ.

Maya ajɛyɛ tɛtʊ kɛ hadɛ yɔɔ tɛtʊ cikpetu taa ɛzɩ Kopan, Tikal yaa Palenk, hiɣ sooci wɛtʊ cɔlɩɩ kpaɣɖʊ alɩwaatʊ taa, kpaɣ nɛ kpaɣɖʊ 6 nɛ ŋtalɩ 9 ŋgʊ ɖa-kpaɣɖʊ taa, nɛ pʊcɔ lɔŋ lɔŋ yɔɔ lɛ, peyebu-kʊ Kpaɣɖʊ 8 nɛ 9 tɛmtʊ alɩwaatʊ taa. Ɛsɩpaañɩ ɛjaɖɛ ɛyaa tasɩna-wɛ haʊ sooci tɛ ɖoŋ alɩwaatʊ ndʊ powoba you nɛ Amerika ɛjaɖɛ yɔ kpaɣɖʊ 16 alɩwaatʊ taa yɔ. Maya ɛsakuliye wɛtʊ lɛɛzɩ siŋ pɩtɩŋna Ɛsɩpaañɩ ɛjaɖɛ tɛ caɣyɛ pɛ-tɛ ɛjaɖɛ ñʊʊ yɔ.

Maya jade plaque

Kedeŋga taatɩlɩ natʊyʊ paa ŋñɩɩ pɩlɩna mayaa waa yɔ pɩtalɩ pɩnzɩ mɩnʊʊ. Lakʊ kaakpaɣ kɩ-paɣtʊ pɩtɩŋna lonaa kɩbɩna yɔ nɛ pɩtasɩ pazɩ ɛzɩ Ɛsɩpañɔɔlɩ you wayi lɛ, kpaɣ kpaɣɖʊ 16 ŋtalɩ 17 taa lɛ, Erɔpʊ taa layaa ñɔtɩ mɩŋ keŋkeŋ ekɔrɩsɩ takayasɩ nzɩ mayaa waa kaama yɔ. Nanza yeke koŋ pɩpɩza pana yaa pehiɣ sɩ-taa.