Azɩtɛkɩ

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Azɩtɛkɩ (Aztèques))
Tlacochcalcatl

Azɩtɛkɩ ɛyaa yaa Mɛkɩsɩkasɩ ɛyaa (hɩɖɛ ndɩ ɖɩlɩna pɛ-tɛ tɛtʊ sɔsɔtʊ hɩɖɛ cɔlɔ se Mexico Tenochtitlan), kaakɛ Amerika ɛyaa mba paakɛ Nahua liɖe taa ɛyaa. Pʊ-tɔbʊʊ se Nahuatl kʊnʊŋ tɛ ɛyaa. Paacaɣ koŋ hɛkʊ taa Mɛkɩsɩkɩ pʊŋ taa, kɛ Mɩkɩsɩko kɛdɛŋga taa, kɛ Texcoco Kujomuu lɩm kpɛyɛ ko ŋgʊ yɔ kpaɣ ɛzɩ kpaɣɖʊ 19 alɩwaatʊ taa.

Representação do mito da fundação de Tenochtitlán

Kpaɣna kpaɣɖʊ 19 alɩwaatʊ pazɩɣ cɔlɔ mbʊ yɔ kɩɩwɛna ɛsakuliye siŋ Amerika ajɛyɛ taa nɛ kɩwakɩna pɩtɩŋna pɛ-tɛ natozo ɛgbadɩyɛ yɔɔ, ndɩ ɖɩɩkɛ Empiri ŋgʊ kɩkɩlɩ walɩɣ yɔ Mesopotami ɛjaɖɛ taa yɔ. Po-koyonduu kajalaɣ-tʊ lɛ Tarasɩkɩ tɛ Empiri.

Museo Templo Mayor

Ɛsɩpañɔlɩ ɛyaa mba paawoba Amerika ɛjaɖɛ tɛ you pɩnaɣ 1519 alɩwaatʊ taa pɩtɩŋna Hernán Cortés ɖɩɣ pe-kewiyaɣ alɩwaatʊ. Pɩnaɣ 1521 aloma fenaɣ kɩyakʊ 13 ŋgu wiye, Ɛsɩpañɔlɩ ɛyaa waba nɛ pamʊ Tenochtilan ɖɩcaɣyɛ pɩtɩŋna tɛtʊ tɩna yɔ nɛ pakpa kpaagbaa tɛ Asɩtɛkɩ nʊʊdʊ ɛnʊ yɔɔ Cuauhtémoc. Kpɛdɛɛ mbʊ yɔ lɛ, Azɩtɛkɩ ɛsakuliye pɩsɩ kɩmɛlɛŋ alɩwaatʊ ajɛyɛ yoŋ wobɩtʊ alɩwaatʊ taa.

Pʊcɔ lɛ, Kolombi ɛsakuliye kpɛlɛkɩtʊ alɩwaatʊ lɩna Amerika hɛkʊ taa nɛ hayi kiŋ Kolombii ɛyaa mba palakaɣ tʊmɩyɛ ɖɔkɔtɔ naa tɛ kɔɣ ɖɩpɛɖɩyɛ takayaasɩ taa yɔ. Takayaɣ ŋga tɛtʊ tɩnaa maɣmaɣ mana-kɛ kɛ amate takayaɣ yɔ. Pɩkɛ Ɛsɩpañɔlɩ yoŋ laɖaa aseeɖe tɔm ɛzɩ Hernán Cortés nɛ Bernal Díaz del Castillo. Pɩkɛ tʊma ɖoŋ ñɩnaa laɖaa kpaɣɖʊ 16 alɩwaatʊ taa ɛzɩ Codex de Florence weyi ɛma takayɛsɩ nɛ ɛtɩsɩna mʊwanɩ Franciscain Bernardino yɔɔ yɔ.