Mesopotami

Pɩlɩɩna Wikipediya
Fertile Crescent

Mesopotami (Krɛkɩ tɛ lɛ, Μεσοποταμία / Mesopotamíos, μεσο / meso hɛkʊ nɛ ποταμός / potamós lɩm pɔɔ matʊ taa lɛ, pɩkɛ ɛjaɖɛ ndɩ ɖɩwɛ pɔsɩ hɛkʊ taa yɔ nɛ Hɛkʊ taa Wɩsɩ Ɖɩlɩyɛ tɛ egeetiye naɖɩyɛ tɛ tɔm, egeetiye ndɩ ɖɩwɛ mʊzʊŋ sɔsɔŋ ɛjaɖɛ taa yɔ kɛ Tigre nɛ Euphrate pɛ-hɛkʊ taa yɔ. Ɛjaɖɛ ndɩ ɖɩ-hɔɔlʊʊ sɔsɔʊ kɛna nɔnɔ tɛ Irak.

Ɖɩkpaɣ ɛjaɖɛ mazɩtʊ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa kɔyɔ ɛjaɖɛ ndɩ pɛtɛyɩ-ɖɩ hɔɔlɩŋ sɔsɔŋ nɩɩlɛ. Hɔɔlʊʊ lɛɛkʊ hayi yɔ kiŋ (hayi wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa kɛ Siiri nɛ nɔnɔ Irak nɛ hayi). Egeetiye lɛɛɖɛ kɛ pʊŋ kɩmaɣnɩŋ, weyi ɛ-taa tɛʊ nɩɣ nɛ pahayʊ yɔ nɛ hɔɔlʊʊ lɛɛkʊ nɛ hadɛ yɔɔ kiŋ ŋgʊ kɩ-taa wɩlɩŋ wɛ nɛ pɔhɔ lɩm nɛ pɩtalɩ peeɖe nɛ pahayɩna yɔ.

O.1054 color

Mesopotami tɔmpiye tɛ nɩɣ paɣlʊʊ ɛzɩ alɩwaatʊ wɛʊ kpaɣɖʊ yɔɔ kpaɣɖʊ yɔɔ yɔ. Krɛkɩ cɔlɩɩ ŋgʊ tɛ nɩɣ nɛ Room ɛyaa tɛ nɩɣ taa lɛ, Mesopotami kɛ hayi yɔɔ kiŋ ɛjaɖɛ ndɩ payaɣ ɖɔɖɔ se Djézireh kɛ ɖooo arabɩ ɛyaa tɛ yoŋ alɩwaatʊ pɩnaɣ 637 kɛ Yeesu Krɩstʊ alɩwaatʊ wayi), ŋgʊ haɖɛ yɔɔ niikaɣ hɔɔlʊʊ kɛ payaɣ se Sawâd kɛ arabɩ tɔm takayaasɩ taa.

Tablet V of the Epic of Gilgamesh

Sɔnɔ tɛ kpaɣɖʊ taa tɔm kɩbɩndʊʊ kɛdɩyaa nɛ canaʊ taa wonduu taa wiliyaa tisiɣ nɛ ɖama se Mesopotami ɛyaa tɩna matʊ kiɖe. Palakaɣna tʊmɩyɛ kpezelasɩ yɔɔ matʊ nzɩ sɩkɛ kɩwɩlɩsɩ nzɩ payaɣnɛ anasaayɩ taa se pictogramme waa nɛ ɖɛfɛyɛ ɖɛfɛyɛ yɔɔ lɛ, pʊkɔma ɛzɩ kpaɣɖʊ 4 ŋgʊ cɔlɔ mbʊ yɔ pʊcɔ palʊlʊʊ Y-C lɛ, ɛya mba papɩsɩ Suma ɛyaa nɛ Akkad ɛyaa mba palakaɣ tʊmɩyɛ mɛsaɣ tɛ wɩlɩɣ yɔ latɛŋ taa lɛ, cuneus pʊtɔbʊʊ se ɖɩcɔsɩyɛ.

Nɔnɔ avema a-nɛ a-taa yɔ palakɩ tʊmɩyɛ tɔmpiye Mesopotami nɛ pamazɩna ɖooo egeetiye kɩbɩndɛ ndɩ ɖɩ-tɛ kɩbɩnjaazɩ tɔm pɩlɩna ɛsakuliye tɛ ɛyaa mba pɛwɛ yaa pacaɣ peeɖe tɛtʊ taa yɔ pʊkɔɔ pɩtalɩ wayɩ wayɩ kpaɖɩŋ alɩwaatʊ pʊcɔ pɩtalɩ Krɩstʊ alɩwaatʊ yaa kpaɣɖʊ 7 ŋgʊ alɩwaatʊ kɔzɩ kɔzɩ pɩnaɣ 637 Yeesu Krɩstʊ alɩwaatʊ wayɩ kɛɛkɛ pɩkpɛndɩna malɩŋ ɛsɔ sɛtʊ tɛ yoŋ wabɩtʊ.