Kɩbɩnjaazɩ Krɛsɩ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Delphi (XLVII) (5526015227)

Tɔmpiye kɩbɩjaazɩ Krɛkɩ ɖɩkɛ ɖooo kɩbɩjaazɩ Krɛkɩ tɛ ɛsakuliye ɛyaa nɛ tɩlɩtʊ tɛ ɛyaa. Ɖɩnɩɣ keeke kɔyɔ pɔyɔɔdʊʊ kɩbɩjaazɩ Krɛkɩ tɔm lɛ, pɩkɛ Krɛkɩ kɩlɛɣzʊʊ yaa cɔlɩɩ tɛ Krɛkɩ, kɔzɩ kɔzɩ kpaɣɖʊ 5 alɩwaatʊ pʊcɔ palʊlɩ Yeesu Chrɩstʊ tɛ Athènes. Tanɩm nɛ sɔndʊʊ tɔm alɩwaatʊ nɛ kpaɖʊ 4 pʊcɔ palʊlɩ Yeesu Chrɩstʊ, PlatonAristote pɛ-tɛ alɩwaatʊ.

Sakɩyɛ taa lɛ, Krɛkɩ lɔŋ laɣsɩ paɣlɩɣ lɔŋ lɔŋ. Takayasɩ maʊ taa kɩpaɣlaa panɛyɔ Iliade nɛ ɖɔɖɔ Odyssée kpaɣnɛ pɩfɛyɩ pekpoo kɛ kpaɣɖʊ 8 alɩwaatʊ pʊcɔ palʊlɩ Yeesu Chrɩstʊ. Ɛsakuliye ndɩ ɖɩsɩɣ ɖoŋ siŋ kpaɖɩŋ weyi ɛtɩŋgaɣ yɔ, alɩwaatʊ ndʊ tɩ-taa ɖɩ-wala sakɩyɛ halɩ pɩtalɩ ageeta lɛɛnaa taa.

Apollo-WaltersArt

Wɩsɩ Ɖɩlɩyɛ ɛjaɖɛ taa, Alexandre kɩkɩlʊʊ tʊ yoŋ wabɩtʊ alɩwaatʊ wayɩ lɛ, Krɛkɩ ɛsakuliye sʊ ɖooo kɩbɩm ñɩnɖɛ taa se pɩsa nɛ palɩzɩ Room kewiɣsi tɛ ɛsakuliye.

Hɛkʊ taa ɛwadɩyɛ tɛ fɛʊ taa lɛ, Krɛkɩ ɛsakuliye laba tʊmɩyɛ siŋ kɔzɩ kɔzɩ ɛzɩma ɖɩpɩza nɛ ɖɩhiɣ yuŋ yaa ɖoŋ weyi Roma taa yɔ, ɖenɖe Krɛkɩ kʊnʊŋ pɩsa tɩlɩyɛ tɛ ɛyaa kʊnʊŋ, nɛ ɖoŋ tʊmɩyɛ ndɩ ɖɩlakaɣ arabɩ malɩŋ ɛsɔ sɛtʊ ɛjaɖɛ taa. Ɛjaɖɛ ndɩ ɖɩ-ɖɩ ñalɩzɩ nɛ arabɩ kʊnʊŋ taa Krɛkɩ takayasɩ sakɩyɛ.

CarnegieMuseumofAncientGreek

Pamazɩɣ se mba kɛna ɛyʊ yɔɔ maɣzɩm kɩɖe tɩnaa (ɛyaa mba pʊcɔ Socrate alɩwaatʊ yɔ, Socrate maɣmaɣ nɛ Platon nɛ Aristote nɛ ŋgbaɣ ndɛ mbʊ yɔ). Mba lubina cɔlʊʊ lɩmaɣzɩyɛ, pamaɣzɩɣ se mba tʊlɩna lɔŋ kpɛlɛkʊʊ tɛ tɔm piye piye ñɩnʊʊ (tomnasɩ dɔnɛ tɛ kpɛlɛkʊʊ nɛ akɔnta labʊ kpɛlɛkʊʊ nɛ tɩyɩnzɩ kpɛlɛkʊʊ tʊma). Krɛkɩ matʊ hiɣ pɩfɛyɩ pekpoo tɩlasɩ ŋñɩɩ, pɩtatalɩ ɖoŋ ɛzɩ pamazɩyaa Room mba yɔ.

Yomaa kpaʊ tʊmɩyɛ kɛpʊdʊʊ yuŋ tʊ weyi ɛtɩna kɩbɩnjaazɩ Krɛkɩ tɛ paɣlaka kɛ kɩbɩnjaazɩ alɩwaatʊ tɩŋga taa. Krɛkɩ taa maɣzɩm tɩnaa laɖaa nabɛyɛ ɛzɩ Aristote mbʊ yɔ tɔŋ se yomaa kpaʊ tʊmɩyɛ kiɖe tɛ kaʊ ŋgʊ kɩtɩna Krɛkɩ ɛjaɖɛ, ŋgʊ lalaa ñɔtɔndʊʊ lɩmaɣzɩyɛ ndɛ.