Gobi kañɩnbʊsaɣ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Goobi kañɩnbʊsaɣ wɛ kpaɣ Siini hayʊ kɩŋ nɛ Mongoli hadɛ kɩŋ pɛhɛkʊ taa. Kawalɩ sɩŋŋŋ. Pɛtɛyɩ Mongoli tam napʊtozo kɔyɔ, Goobi kañɩnbʊsaɣ kpakʊ ɛzɩ hɔɔlɩŋ naalɛ yɔ. Kadaŋga hɔɔlʊ ŋgʊ lɛ, pʊʊ cɔ-kʊ kpɛɛɛ nɛ pɩta. Ɖinaɣ Altaï pʊʊ, Mongoli piyasi nzɩ sɩ yɔɔ nɛ ñɩtʊ kpɛmmm yɔ, Tibetain pʊʊ ŋgʊ kɩ-ñʊʊ taa walɩ camɩyɛ landammm yɔ pɩnɛ Siini hayʊ kɩŋ kadaŋga. Tʊtʊʊyɛ taa lɛ, Mongoli kʊnʊŋ taa lɛ, Gobi tɔbʊ se hɔɔlʊ ŋgʊ nɩkaɣ takɩlɩ wɛʊ yɔ. Payaɣ Goobi ŋgʊ ɖɔɖɔ se Tsöl mbʊ pʊyɔɔ yɔ peeɖe wɛ kʊlam ɛzɩ ñanaɣ teŋgʊ yɔ. Gobi kñɩnbusaɣ yɔɔ tɔm wɛ welesiɣ mbʊ pʊyɔɔ yɔ ɖooo caanaʊ taa lɛ, peeye ɛyaa tɩŋgaɣna heŋ tɔna nɛ pɛɖɛʊ ajɛya ntɩ ntɩ taa kɛlɛʊ kɛlɛʊ nɛ palakɩ kɩlɛɛzʊ.

Gobi desert fr

Goobi kañɩnbʊsaɣ ɖalaakɩŋ taa wɛ kilomɛtanaa 1600 kpaɣna wsɩ ɖɩɖʊyɛ hadɛ kɩŋ. Toboyuu taa lɛ pɩmaɣna kilomɛtanaa 800 kpaɣna hayʊ kɩŋ ŋwolo ŋsɩɩna hadɛ kɩŋ. Gobi kañɩnbʊsaɣ wɛ kañɩnbʊsasɩ nzɩ sɩkɩlɩ walʊʊ kedeŋga kpeekpe taa yɔ; mbʊ pʊyɔɔ kɩ-tɛ walanzɩ taa wɛ 1300OOOkm2. Gobi kañɩnbʊsaɣ tɔm nɛ tɩɩndɩ kpem. Lɛɛsɩ taa lɛ; kañɩŋga panaɣ, ɛlɛ kaka taa yɔ kaaŋ kɩlana ɖɔʊ.

Goobi tɛtʊ yɔɔ ñɩm wɛ ntɩ ntɩ. Ɖɩnaɣ kadanzɩ nɛ sɩ-taa ñɩtʊ nɛ wɩlɩŋ pɛwɛɛ yɔ; tɛtʊ ñabɩ nɛ kaaŋ nɛ kañɩŋga. Wɩsɩ ɛɛñakɩ sɩŋŋŋ peeɖe. Pɩnaɣ taa lɛ, wɩsɩ ñakɩ kɩyakɩŋ 250 ɖeke.

Kpankʊɖʊmwaa cakɩ hɔɔlɩŋ nɩyɛ. Pacakɩ aɖaaɖaanaa yɔɔ yaa kpaŋganzɩyɔɔ. Napʊyʊ taa lɛ, lɔɔɖa taa pacakɩ nɛ pɔcɔʊ. Kpankʊɖʊm waa mba pazʊ coka taa. Po-coka ana, pamaɣ yɛ kʊlʊ kʊlʊ. Peeɖe, awayɩ tɛtɛ wondu taa lɛ, ɖɩnaɣ Przewalski kpaŋnʊ, kpou yaa kpemtɔyaɣ.

Goobi kan̄ɩmbusuu

Ɛyaa paazɩ ɖɔɖɛ peeɖe pɩtɛkɛ sɔnɔ. Pɔɖɔʊ pʊŋ nɛ heŋ. Ɛ-taa lɛ, ɖɩnaɣ «angora». Angora ŋgʊ pɔsɔɔlɩ kɩɖɔʊ mbʊ pʊyɔɔ yɔ kɩ-tɔnɛ wɛ ɖeu kamaɣ fɛyɩ.

Nemegt hɛɛʊ ŋgʊ kɩwɛna wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ nɛ hadɛ kɩŋ yɔ, patʊʊ-kʊ hɩɖɛ se «Dragons» waa hɛɛʊ mbʊ pʊyɔɔ yɔ, peeɖe kɛ ɖooo lɔŋ taa kpɩna ɖɩcaɣyɛ kaawɛɛ. Panaɣ peeɖe ɖɔɖɔ kɛ «Dinosaures» naa nɛ pa-yala ɖɔɖɔ.

Goobi kañɩnbʊsaɣ taa tɛʊ nɩʊ yaa wɩsɩ ñaaʊ wɛ wɛɖɩɣ. Pɩlɩɣ na yolim yaa lʊŋgɩyɛ taa tɔm. Mɩsɩkʋm fenaɣ taa lɛ, wɩsɩ ɖoŋ ɖɛ ɛzɩ 38°c. Saŋayɩŋ fenaɣ taa lɛ, nikaɣ wɛ fɩnɩnɩ. Pɩtɛ alɩwaatʊ taa lɛ, nikaɣ ñɛ -250°c. Keteŋa kpeekpe yɔɔ lɛ, Anntarctique wayɩ lɛ, Gobi taa kɛ nikaɣ kɩlaa. Peeɖe ɖɔɖɔ heelim makɩ pɩdɩɩfɛyɩ. Ɖoo taa yaa tɛbɩyɛ tɛɛ mbʊ yɔ, piniidu niidu mbʊ yɔ pɩmakʊna ɛzɩ 32°c yɔ. Fɛɛnɩʊ ŋgʊ payaɣ se Yollin Am yɔ, hasɩ yaɖɛ fenaɣ taa,ɛyʊ pɩzɩɣ ɛna lɩm pɛ. Tʊtʊ wayɩ ɖɩnɩɣ se Gobi kañɩbʊsaɣ wɛɛ kawalɩɣ nɛ kawalɩɣ. Pɩnaɣ taa lɛ kañɩnbʊsaɣ ŋga kasʊ lona wena awɛ p,ucɔlɔ kpɛɛɛ yɔ nɛ pɩpɩzɩɣ pɩtalɩ ɛzɩ 10000km2 yɔ.