Abiɖe Victoria

Pɩlɩɩna Wikipediya
(Papɩsɩna-kɛ nɛ ɖooo Reine Victoria)
Abiɖe Victoria

Informa
Ɛ-ɛjaɖɛ Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ
Ɛ-tʋmɩyɛ Abiɖe
Ɛ-ɖɩlʋlɩyɛ Kensington Palace, London, Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ
E-efemiye kɩlʋlɩyɛ Agoza fenaɣ 24 wiye, pɩnaɣ 1819
Ɛ-ɖɩsɩbɩyɛ Osborne House, Isle of Wight, Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ
E-efemiye kɩsɩbɩyɛ Lakɩŋ fenaɣ 4 wiye, pɩnaɣ 1901
Queen Victoria (1819-1901), Carl Rudolph Sohn, 1883

Victoria (palʊla-ɩ Alexandria Victoria cejewiye taa, agoza fenaɣ kɩyakʊ 24 pɩnaɣ 1819 Kensington kewiyaɣ ɖɩɣa taa Londre tɛtʊ taa nɛ ɛsɩ kɔlaɣ fenaɣ kɩyakʊ 22 pɩnaɣ 1901 Osborne House (Isle of Wight). Ɛɛkɛ Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ ñʊʊ tʊ pʊtɔbʊʊ se abiɖe Pretagne Sɔsɔʊ nɛ Irɩlandɩ ajɛyɛ taa mɩsɩkʊm fenaɣ kɩyakʊ 20 pɩnaɣ 1837 pɩkɔɔ pɩtalɩ ɖooo ɛ-sɩm alɩwaatʊ. Kpaɣnɛ pɩnaɣ 1867 hasɩyaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ kajalaɣ ŋgʊ wiye ɛɛkɛ Kanadaa ɛjaɖɛ taa abiɖe nɛ ɖɔɖɔ Ɛndɩ ɛjaɖɛ tɛ wiyaʊ sɔsɔ (abiɖe) kpaɣnɛ agoza fenaɣ kɩyakʊ 1 pɩnaɣ 1876 nɛ pʊwayi ɖɔɖɔ ɛtɛzɩna Ositraalii ɛjaɖɛ pɩnaɣ 1901 kɔlaɣ fenaɣ kɩyakʊ 1 ŋgʊ wiye. Ɛɛwɛna pɩnzɩ 18 lɛ, ɛkpaɣ kewiyaɣ kpelaɣ.

Queen Victoria 60. crownjubilee

Victoria walɩ ɛ-ɖɛtʊ ɛlɛ kɛ wiyaʊ pɩɣa paya-ɩ se Albert Saxe-Cobourg-Gotha tʊ pɩnaɣ 1840. Pe-piyaa nakʊ nzɩ sɩkpaɣ sɩ-halaa kewiyaɣ ɖɩɣa taa peeɖe yeke, mbʊ yebina nɛ Victoria sɛɛ hɩɖɛ se neze sɔsɔ Erɔpʊ taa. Ɛ-walʊ Albert sɩm wayi pɩnaɣ 1861, putukina ɛ-laŋɩyɛ piŋ nɛ ɛsʊʊ kʊñɔŋ taa, pɩcaɣ-ɩ yuŋ nɛ ekizi ɛtasɩɣ lɩɣ ɛyaa ɛsɩnda.

The Young Queen Victoria

E-kewiyaɣ kpelaɣ alɩwaatʊ ɖaɣla pɩtalɩ pɩnzɩ 63 nɛ fenasɩ lʊbɛ kɛkɛ kewiyitu naalɛ ñɩnɖʊ ndʊ tɩtɩŋa Elizabeth 2 ñɩndʊ wayi Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ ɛjaɖɛ taa. Payaɣ se Victoria wɛɛ, nɛ e-kewiyitu wɛɛ akɔna lɛɛzɩtʊ sakɩyɛ samaɣ hɔɔlʊʊ taa nɛ tɔsʊʊ huu nɔmɔʊ taa nɛ keɖeɣa tʊma kpɛlɛkʊʊ taa pɛ-ɛjaɖɛ taa nɛ Pritaniiki Ampiiri lɔŋ lɔŋ walʊʊ. Ɛnʊ kɛna Pritaniiki ɛjaɖɛ kpaagba kewiyaɣ kɩɖɛzaɣ tʊ Hanovre ɖɩɣa taa ŋga kaawɛ Pritaniiki lɩm hɛkʊ taa tɛtʊ yɔɔ ɖooo pɩnaɣ 1714.

Victoria caa kaakɛ wiyaʊ pɩɣa paya-ɩ se Edouard Auguste Kent tʊ nɛ Strathearn, pɩɣa naanaza ŋga wiyaʊ George 3 Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ ɛjaɖɛ taa. Pɩkɔɔ pɩtalɩ pɩnaɣ 1817, Edouard ɖɛtʊ, Charlotte Augusta Galles tʊ ɛkɛ wiyaʊ pɩɣa nɛ George 3 mʊ-ɩ ɛzɩ halʊpɩɣa keyeke koŋ ɛsɛyɩ. Ɛ-sɩm kɔna kɔkɔɖɛ piŋ kewiyaɣ ɖɛzɩɣ nɔmɔŋ taa Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ ɛjaɖɛ taa nɛ Kent nɛ ɛ-ɖalaa aɖama ñɩmba pʊpɔzɩ-wɛ se pakpaɣ halaa nɛ pɛwɛna piyaa. Pɩnaɣ 1818 lɛ, wiyaʊ pɩɣa kpaɣ halʊ kɛ wiyaʊ pɛlɔ Victoria Saxe-Cobourg-Saalfeld tʊ, ɛ-tɛ nɛ Caama ɛjaɖɛ taa ŋgʊ Léopold weyi ɛkɛ lelu mbʊ yɔ ɛ-halʊ kɛlɛ wiyaʊ pɛlɔ Charlotte Augusta.

Palʊlɩ pɩɣa kʊyʊma Victoria, palʊla-ɩ tɛpɩyɛ ñɩɩtʊ 4 nɛ cɛjɛsɩ 15 yɔɔ agoza fenaɣ kɩyakʊ 24 pɩnaɣ 1819 Kensington kewiyaɣ ɖɩɣa taa Londre tɛtʊ taa. Victoria wɛɛ nɛ ɛ-saŋ nɛ ɛ-yɩɣyɩɣ Albert alɩwaatʊ ndʊ ɛlɛ kɔma nabʊlɛ ɖeɖe aloma fenaɣ pɩnaɣ 1839 taa yɔ. Pa-naalɛ pɛwɛɛ pɔsɔɔlʊʊ ɖama nɛ abiɖe pɔzɩ-ɩ walɩtʊ tɔm pɩnaɣ 1839 aloma fenaɣ kɩyakʊ 15, kɩyakɩŋ kagbanzɩ wayi ɛzɩ ɛtalɩɣ Windsor tɛtʊ taa yɔ. Pa-walɩ ɖama lɛlaɣ fenaɣ kɩyakʊ 10 pɩnaɣ 1840 kewiyaɣ Ɛsɔ kpaŋ taa James Kiɖeɖeu kewiyaɣ ɖɩɣa taa Londre. Victoria kaasɔɔlɩ pɩtɩɩfɛyɩ Albert nɛ ɛsʊʊ ɛ-cɔlɔ ɖoo taa kaɖɛ nɛ kaɖɛ pɛ-tɛ nesi ɖɔkʊʊ wiye, ɛlɛ pʊwayɩ lɛ, ɛ-maɣmaɣ ɛsa, ɛñɔkɩ ɛ-takayaɣ taa ɛzɩ pɩkɛ pɩyʊ mbʊ wiɖiyi ɛtana ɛna kaʊ yɔ.

Kɩyɛɛna fenaɣ taa Victoria nɛ Albert pakʊya powolo se pana pa-pɩyalʊ, Galles wiyaʊ pɩɣa, weyi ɛlakaɣ sɔjɛtʊ tʊmɩyɛ Dublin nɛ ɛcaɣ kɩyakɩŋ pazɩ Killarney. Kamɩŋ fenaɣ taa Albert nɩɩ se ɛ-pɩyalʊ sʊna Irɩlandɩ halʊ nɔyʊ. Pɩcɛyɩ ɛ-caa nɛ ewolo Cambridge ɖenɖe Edward lakaɣ sukuli yɔ se ɛ-pɩɣyɩna-ɩ. Pʊkɔma saŋayɩŋ fenaɣ pazɩtʊ taa lɛ, Albert paɣzɩ kʊdɔŋ kpem. William Jenner la tʊmɩyɛ ɛ-kʊɖoŋ yɔɔ nɛ ɛna se ta heŋ kɩnamɩyɛ kʊdɔŋ wɛna-ɩ nɛ ŋgʊ ɛsɩbɩna saŋayɩŋ fenaɣ kɩyakʊ 14 pɩnaɣ 1861. Ɛ-tɛ sɩm mbʊ pɩcaɣzɩ piŋ Victoria nɛ ɛsʊkɩ sɩm mbʊ pʊ-tɔm kɛ Galle wiyaʊ pɩɣa se ɛnʊ kʊna-ɩ. Halʊ ɛnʊ ɛcaɣ sɩm kʊñʊŋ piliɖi piŋ nɛ halɩ ɛtasɩɣ suu wondu natʊyʊ pɩtasɩna kɩkpɛdɩtʊ pɩkɔɔ pɩtalɩ ɛ-sɩm evemiye.