Olimpiiki aleɣya

Pɩlɩɩna Wikipediya
Olimpiiki aleɣya tɛ tampɔɔ

Payaɣ Olimpiiki aleɣya ɖɔɖɔ se « Olympiades». Akɛ aleɣya sɔsɔna wena a-taa ajɛya tɩŋa ɖʊʊ nesi yɔ. Ajɛya tɩŋa tiyina pa-aleɣya laɖaa. Hayɩsʊʊ ndɩ ndɩ wɛ aleɣya ana a-taa. Aleɣya wena palakɩ lʊŋʊyɛ taa nɛ wena palakɩ yolim taa yɔ, pɛkpɛndɩɣ a-tɩŋa. Palakɩ aleɣya sɔsɔna ana pɩnzɩ naanza wayɩ. Pʊ-tɔbʊʊ se pɩnzɩ naanza ɖɛʊ lɛ, palakɩ-yɛ, pɩnzɩ naanza ɖɛɛ lɛ pala-yɛ. Palakɩ lʊŋʊyɛ aleɣya nɛ yolim ñɩna nɛ pɛlɛdɩɣ. Krɛɛsɩ caanaʊ ɛjaɖɛ taa palakɩ aleɣya sɔsɔna ana. Palakɩ-yɛ Ɛsɔ sɛʊ pɩlɩʊ ŋgʊ payaɣ se Olimpii yɔ kɩ-taa. Pacalɩ-yɛ labʊ kpaɖʊʊ lutozo ñɩŋgʊ taa nɛ pʊcɔ palʊlɩ Yeesu Krɩstʊ. Ɖajaa Pierre Coubertin ɖaɣnɩna aleɣya ana a-tʊma ñɔɔzʊʊ pɩnaɣ 1894 taa. Ɛnʊ lɩzɩna kedeŋa kpeekpe aleɣya ŋgbɛyɛ; nɖɩ payaɣ se Comité International Olympique (CIO). Pɩnaɣ 1896 taa pacalɩ aleɣya sɔsɔna ana labʊ. Kpaɣna mbʊ yɔ, kedeŋa kpeekpe aleɣya ŋgbɛyɛ cɔŋnana olimpiiki aleɣya yɔɔ. Mbʊ payaɣ se charte olympique yɔ, mbʊ lɩzɩɣna olimpiiki aleɣya paɣtʊ ndɩ ndɩ.

Revezamento da tocha olímpica

Kpaɣna kpaɖʊʊ nɛɛlɩ ñɩŋgʊ taa lɛ, mbʊ mbʊ pɩlakɩ kedeŋa yɔɔ yɔ pʊ-yɔɔ patɩŋɩɣna nɛ palakɩ olimpiiki aleɣya sɔsɔna ana. Pʊ-yɔɔ pɩtɩŋnaa nɛ evebiya olimpiiki aleɣya nɛ aleɣya ndɩ ndɩ lɛɛna ñalɩɩ ɖɔɖɔ. Olimpiiki aleɣya ndɩ ndɩ ana a-yɔɔ pɩtɩŋnaa ɖɔɖɔ nɛ kedeŋa tɔsʊʊ nɛ politiiki nʊmɔʊ nɛ ñɩɣtʊ ndɩ ndɩ lubu lɛɣtʊ lɛɣzɩ nɛ pɩɖɛɛna ɛsɩndaa pɩdɩɩfɛyɩ kpaɖʊʊ nɛɛlɛ ñɩŋgʊ kʊnɛ kɩ-taa. Ɖajaa Pierre Coubertin weyi eyeba nɛ olimpiiki aleɣya ñɔ yɔ, ɛlɛ lɩmaɣzɛ kɛkɛ se pɩkɛ aleɣya yem. Ɛlɛ, sɔnɔ yɔ olimpiiki aleɣya tɛkɛ aleɣya yem, akɛ tɔsʊʊ nɛ kedeŋa ɛsɩndaa wobu nʊmɔʊ siŋŋ.

Bandar tuan rumah Sukan Olimpik
Sukan Olimpik Musim Panas Sukan Olimpik Musim Sejuk
Tahun Olimpiad ke- Bandar Tuan Rumah Negara Bandar Tuan Rumah Negara
1896 I Athens (1) Yunani (1)
1900 II Paris (1) Perancis (1)
1904 III St. Louis, Missouri(1) (1) Amerika Syarikat (1)
1906 Intercalated Athens Yunani
1908 IV London (1) United Kingdom (1)
1912 V Stockholm (1) Sweden (1)
1916 VI (2) Berlin Empayar Jerman
1920 VII Antwerp (1) Belgium (1)
1924 VIII Paris (2) Perancis (2) I Chamonix (1)  Perancis (1)
1928 IX Amsterdam (1) Belanda (1) II St Moritz (1)  Switzerland (1)
1932 X Los Angeles, California(1) Amerika Syarikat (2) III Lake Placid, New York (1)  Amerika Syarikat (1)
1936 XI Berlin (1) Jerman (1) IV Garmisch-Partenkirchen (1)  Jerman (1)
1940 XII (3) Tokyo→Helsinki Jepun

Finland

V (2) Sapporo→St Moritz→Garmisch-Partenkirchen  Jepun

 Switzerland Jerman

1944 XIII (3) London United Kingdom V (3) Cortina d'Ampezzo  Itali
1948 XIV London (2) United Kingdom (2) V St Moritz (2)  Switzerland (2)
1952 XV Helsinki (1) Finland (1) VI Oslo (1)  Norway (1)
1956 XVI Melbourne (1) +

Stockholm (2)(4)

Australia (1) +

Sweden (2)

VII Cortina d'Ampezzo (1)  Itali (1)
1960 XVII Rome (1) Itali (1) VIII Squaw Valley, California (1)  Amerika Syarikat (2)
1964 XVIII Tokyo (1) Jepun (1) IX Innsbruck (1)  Austria (1)
1968 XIX Mexico City (1) Mexico (1) X Grenoble (1)  Perancis (2)
1972 XX Munich (1) Jerman Barat (2) XI Sapporo (1)  Jepun (1)
1976 XXI Montreal, Quebec (1) Kanada (1) XII Innsbruck (2)  Austria (2)
1980 XXII Moscow (1) Kesatuan Soviet (1) XIII Lake Placid, New York (2)  Amerika Syarikat (3)
1984 XXIII Los Angeles, California (2) Amerika Syarikat (3) XIV Sarajevo (1)  Yugoslavia (1)
1988 XXIV Seoul (1) Korea Selatan (1) XV Calgary, Alberta (1)  Kanada (1)
1992 XXV Barcelona (1) Sepanyol (1) XVI Albertville (1)  Perancis (3)
1994 XVII Lillehammer (1)  Norway (2)
1996 XXVI Atlanta, Georgia (1) Amerika Syarikat (4)
1998 XVIII Nagano (1)  Jepun (2)
2000 XXVII Sydney (1) Australia (2)
2002 XIX Salt Lake City, Utah (1)  Amerika Syarikat (4)
2004 XXVIII Athens (2) Yunani (2)
2006 XX Turin (Torino) (1)  Itali (2)
2008 XXIX Beijing (1) (5) China (1)
2010 XXI Vancouver, British Columbia (1)  Kanada (2)
2012 XXX London (3) United Kingdom (3)
2014 XXII Sochi (1) Rusia (1)
2016 XXXI Rio de Janeiro (1) Brazil (1)
2018 XXIII Pyeongchang (1) Korea Selatan (1)
2021(6) XXXII Tokyo (2) Jepun (2)
2022 XXIV Beijing (2) China (2)