Erɔpɩyɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya

Erɔpɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 63 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Eu. Ɛɛladɩɣ mʊʊ kalɩkɔdaɣ helim taa nɛ ɛmʊʊ kalɩkɔdag ŋga mbʊ lɛ pɩpɩsɩ ɔkɩsɩzɛnɩ waa naatozo, Eu + 3 O2 → 2 Eu2O3. Ɛ-laɣsɩ nɛ lɩm wɛ ɖɔɖɔ ɛ nɛ kalɩsɩyɔm yɔ. Ɖɔɖɔ ɛzɩ kɛtɛɖaɣ tɛtʊ naa laala yɔ (ɛlɛ lantanɩ fɛyɩ pɩtaa) erɔpɩyɔm mʊʊ miŋ helim taa halɩ pɩwɛɛ ɖoŋ pɩtalɩ 150 pɩtalɩ 180 °C. Erɔpɩyɔm wɛ ɖoŋ ɖɔɖɔ ɛzɩ plɔŋ yɔ nɛ ɛwɛ manɩɩ. Pʊcɔ eniɣdi yaa ekpekeli lɛ pɩtalɩɣ −271,35 °C.

Paul Emile Lecoq Boisbaudran tʊ lɩna erɔpɩyɔm yɔɔ pɩnaɣ 1890, ɛlɛ ɛsɩma ɛlaba, ɛtɛyɩ kɩmaŋ samarɩyɔm nɛ kadɔlɩnɩyɔm nɛ ɛna mʊntʊsʊʊ cɛnzɩ nasɩyɛ nzɩ sɩtɛkɛ samarɩyɔm yaa kadɔlɩnɩyɔm pa-taa nɔyɔ ñɩnzɩ. Paa ɖoye lɛ natʊ kɩhɛyʊʊ liidiye wɛʊ yɔ pɛhɛyaɣ-ɖɩ Fransɩɩ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tʊmɩyɛ tʊ Eugène Anatole Demarçay, weyi ekpeɣa pɩnaɣ 1896 alɩwaatʊ taa se samarɩyɔm cɛbɩyasɩ kɩfasɩ nzɩ palɩ sɩ-yɔɔ yɔ pʊtʊnaa laala kaaɖɛ-sɩ. Kɛlɛ ɛñɛ ɛ-tɩ nɛ ɛlɩzɩ erɔpɩyɔm kɩ yeke pɩnaɣ 1901.