Confucius

Pɩlɩɩna Wikipediya
Konfuzius-1770

Confucius (Siini kɛlɛʊ taa lɛ孔子 ; pinyin kʊnʊŋ taa lɛ, Kǒng Zǐ ; Wade taa lɛ, K'ung³-tzu³), palʊla-ɩ salaŋ fenaɣ kɩyakʊ 28 pɩnaɣ 551 pʊcɔ palʊlɩ Yesuu Krɩstʊ Zou tɛtʊ nɛ ɛsɩ agoza fenaɣ kɩyakʊ 11 pɩnaɣ 479 pʊcɔ palʊlɩ Yeesu Krɩstʊ Qufu tɛtʊ taa pɩkɛ Shandong kewiyaɣ tɛtʊ hɔɔlʊʊ taa, ɛɛkɛ ɛyʊ yɔɔ lɩmaɣza tʊmɩyɛ tʊ Siini ɛjaɖɛ taa. Ɛ-hɩɖɛ sɔsɔyɛ yɔ Kong nɛ cikpeɖe yɔ Qui, ɛyaa sakɩyɛ ya-ɩ se Zhongni. Ɛkɛ tɔm kɛdɩtʊ ɛyʊ sɔdʊ kpem Siini ɛjaɖɛ taa, nɛ ɛkɛ kajalaɣ wɩlɩyʊ Siini ɛjaɖɛ taa peeɖe.

Walaa taa lɛ paya-ɩ se Kǒngzǐ (孔子) yaa Kǒng Fūzǐ (孔夫子) kɛ Siini ɛyaa cɔlɔ nɛ pʊ-tɔbʊʊ se wɩlɩyʊ Kong nɛ papɩsɩ-ɖɩ latɛŋ kʊnʊŋ taa se Confucius pɩtɩŋna Yeesu ɛgbaɣtɩnaa yɔɔ. Koree ɛyaa ya-ɩ se Kong-ja, Sapɔŋ tɩnaa se Kôshi, Fɩyɛtɩnam ñɩma se Khổng Tử.

Ɛ-hɩɖɛ keeke kɛlɛ Kong Qiu (孔丘), nɛ ɛyaa kpeekpe nɔsɩ taa hɩɖɛ kɔyɔ Zhongni (仲尼). Ɖɔɖɔ ñamtʊ yɔɔ paya-ɩ se Kongfuzi (孔夫子), yaa kɛlɛʊ taa lɛ, Kongzi (孔子). Papɩsɩ-ɖɩ Confucius ɖɩɖɩ ñalɩna Kongfuzi, poluba-ɖɩ kpaɣɖʊ 16 alɩwaatʊ taa pɩtɩŋna Yeesu ɛgbaɣtɩnaa mba paatɩyɩ-wɛ Siini ɛjaɖɛ, nɛ pɩkɛ ɛzɩ koŋ lɛ Matteo Ricci yana-ɩ-ɖɩ.

Confuciustombqufu

Kong liɖe kaalɩna Song ɛjaɖɛ taa kɛnɛ. Ɛ-cɔzɔ kaakɛ Song ɛjaɖɛ taa you tʊmɩyɛ lɩm ɖʊyʊ, KongFu Jia. Pʊwayɩ pakʊ ɛnɛ ɛnʊ lɛ, ɛ-pɩyalʊ Fang Shu wolo ɛmɛlɩ Lu ɛjaɖɛ taa, peeɖe ɛlaba sɔɔjɛtʊ tʊmɩyɛ piŋ. Ɛ-pɩyalʊ Shu Lianghe tɩŋɩ ɛ-nɔmɔʊ ɖɔɖɔ nɛ ɛla sɔɔjɛtʊ tʊmɩyɛ piŋ. Hɔʊ ŋgʊ kɩ-ɛyaa kaakɛ yoyaa siŋ nɛ Confucius ɛnʊ kɛna Shu Lianghe pɩɣa, kɔɔ ɛpɩsɩ kajalaɣ tʊ weyi ekiza hɔzɩŋ tɔm yɔ.