Ɛtɩyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Ɛbɛ payaɣ ɛtɩyɛ? Ɛtɩyɛ, lɛlaa yaɣ se "mʋtɩyɛ". Pɩkɛ so wena ɛtɩ yaa mʋtʋ wokina ɛ-ɛtɩ yaa ɛ-yɔsɔ yɔɔ yɔ. Ɛyʋ yɔsɔ yaa ɛ-ɛtɩ ɛsɩba yɔ, petiyiɣ peheyi-i. Peheyiɣ-i lɛ, pɩkɛ-ɩ kɩjɛyʋʋ se ewolo nɛ ɛnanɩ ɛ-ɛzɩyɛ. Paapiŋi-i lɛ, ɛtɩŋ so tɩnaa nɛ nɔndɔʋ tʋ nɛ ewolo epi ɛ-ɛtɩ yaa ɛ-yɔsɔ ɛnʋ. Ewoki lɛ, ɛwɛna liidiye naɖɩyɛ se ɛɖʋʋ ɛ-tɩ yaa ɛ-yɔsɔ ɛnʋ e-ɖipinɖe wiye. Kajalaɣ lɛ, ɛɖʋʋ piye nakʋyʋ ( ) nɛ pɩwɩlɩ se paya-ɩ ɛtɩyɛ. Pawayɩ lɛ ɛɖʋ pɔʋ yɔɔ liidiye (paa kantɔŋ ŋkʋ kɩwɛna piye ŋgʋ kʋkʋ ɖʋ pɔʋ yɔɔ yɔ). Liidiye nɖɩ ɛɖʋʋ pɔʋ yɔɔ yɔ, pinɖaa tɩna-ɖɩ. Pʋ-tɔbʋʋ se ɛcɛba-wɛ lɩm se pa nɛ ɛ-ɛtɩ yaa ɛ-yɔsɔ mɛɛsʋʋ. Ɖɩnɩɩ se yee palaba ɛza yɔɔ caɣʋ nɛ pʋcɔ tɛʋ fe pepi sɩɖʋ yɔ, ɛtɩ wokina sʋlʋm peeɖiɣa nɛ ɛcalɩsɩna mba pasɩna-ɩ ɛza yɔɔ caɣʋ yɔ. Lɛɛlɛyɔ, soɖabi lita powokina. Pepiŋ nɛ pɩtɛ lɛ, sɩɖʋ n̄ɩma nɩɩna ɖama nɛ paɖʋ egbele pazɩtʋ kɩyakʋ. Sɩɖʋ tɩŋ tɛɛ posusuu pazɩtʋ kɩyakʋ ŋ́gʋ nɛ paa weyi ɛnɩɩ kpaakpaa.

Paapaɣ sɩɖʋ ɛnʋ ɖɔɖɔ lɛ, ɛtɩ wokina ɛtɩyɛ, lɛlaa yaɣ se mʋtɩyɛ. Ewokina nɔndɔʋ tʋ ɖɩhʋlɩyɛ wiye ɖoho taa. Tɛʋ feŋ so wiye lɛ, ewona ɛ-mʋsɩ tɩnaa nɛ pɔcɔɔ ɛ-ɛtɩ yaa ɛ-yɔsɔ ɖɩɣa. Tɛʋ feŋ leɣa wiye lɛ, ɛsaa mʋtʋ nɛ ɛtaa tɩ-yɔɔ penim cɔɔ. Ɛtɩnɩ tɩ-yɔɔ kalimiye yaa su pɩ nɛ pu-ɖozi nɛ ɛ-sʋlʋm pɛʋ nɛ ewona. Ewokii lɛ, ɛɖʋʋ kpaaŋ nɔnɔɔ taa liidiye (paa kantɔŋ ŋgʋ nɛ ki-liidiye nɖɩ pʋɖʋʋ yɔ). Ɛtɩ ɖʋʋ ɖɔɖɔ pɩsaʋ taa liidiye (wolaa n̄akpakɩɣna ɖɩɖɩ) nɛ ɛtɛ ɛɖʋ ɛ-halʋ tɔɔʋ taa liidiye.

Paa kantɔŋ ŋgʋ kɩwɛna atɛ n̄ʋʋ weyi pʋpɔzʋʋ se ɛtɩ ewona yɔ. Laasa kantɔŋ taa lɛ, atɛ naalɛ koŋ pʋwɛɛ se ɛtɩ ewona ɛ-halʋ yɔɔ, ɛ-yɔsɔ yɔɔ nɛ ɛ-ɛtɩ yɔɔ. Pɩtɛma, paatasɩɣ-ɩ ɖoli hɔm. Lamaa kantɔŋ taa lɛ, ɛtɩ pɩzɩɣ ewona ɛ-halʋ yɔɔ atɛ atalɩ naanza, pʋ-tɔbʋʋ se ewokina ɛ-ɛtɩ yɔɔ, ewona ɛ-yɔsɔ yɔɔ. E-piya wona egbele ɛtɩyɛ, powona neŋ n̄ɩnɖɛ.