Vladimir Lenin

Pɩlɩɩna Wikipediya
Bundesarchiv Bild 183-71043-0003, Wladimir Iljitsch Lenin

Vladimir Ilitch Oulianov (Rusii kʊnʊŋ taa lɛ, Влади́мир Ильи́ч Улья́нов), pɛɖɛyɩ-ɩ se Lénine (Ленин), palʊla-ɩ Simbirsk (nɔɔnɔɔ Oulianovsk) ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʊ 22 pɩnaɣ 1870 nɛ ɛsɩ Vichnie Gorki (nɔɔnɔɔ Gorki Leninskie) tɛtʊ taa kɔlaɣ fenaɣ kɩyakʊ 21 pɩnaɣ 1924. Ɛɛkɛ caɣyɛ lɩmaɣzɩyɛ lɛɛzɩyʊ tʊ, politiki tɔm mayʊ nɛ Ruusii ɛjaɖɛ ñʊʊ tʊ.

Lenin - signature

Pɩkɔma pɩnaɣ 1917, tsar kewiyitu yɔka lɛ, bolchevik waa kpaɣ kewiyaɣ Rusii ɛjaɖɛ taa aloma fenaɣ taa kpɛlɩ lɛzɩtʊ alɩwaatʊ taa. Lenine kewiyaɣ kpaɣtʊ tɩna Ruusii soviyetiki ñɔʊ, kajalaɣ politiki lɩmaɣza alɩzɩ kpɛndɛ tɔm yɔ nɛ pʊwayi yɔ palɩzɩ URSS. Lénine nɛ bolcheviks cɛyɩ pa-tɩ pakandɩ pɛ-tɛ politiki lɩmaɣza tɔm yɔɔ yɔ ŋgʊ palɩzɩ pa-tɩ ajɛyɛ hɛkʊ taa nɛ pɛwɛna ɖɔɖɔ ɖama hɛkʊ taa you.

Oulianov cejewiye, Maria Alexandrovna, Ilia Nikolaïevitch nɛ pe-piyaa, Olga, Maria, Alexandre nɛ Dimitri nɛ Anna nɛ Vladimir. Palʊla Vladimir Oulianov Simbirsk, ɖenɖe ɛ-ñɩma kaacaɣ fenasɩ cabɩ yɔ. Ɛcaɣ ɛyaa lɔŋ ñɩma nabɛyɛ hɛkʊ taa. Ɛzɩ Ilia Oulianov (1831 ŋtalɩ 1886) nɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ ɛ-halʊ yɔ Maria Oulianova, palʊla-ɩ Blank liɖe taa pɩnzɩ 1835 ŋtalɩ 1916), pɛ-tɛ wɛ ndɩ ndɩ, papɩtɩɣ palʊlʊʊ tɔm, kɔzɩ Ilia hɔɔlʊʊ taa. Ilia caa, Nikolaï palʊla-ɩ haɖaa nabɛyɛ liɖe taa nɛ Astrakhan kiŋ. Payaɣa ɛ-cɔzɔ naa se Oulyanine nɛ pʊcɔ pʊwayi yɔ pakpaɣ hɩɖɛ se Oulianov.

Cejewiye nɖɩ pʊwɛ ɛzɩ ɖi-lilaa wɛ Nijni Novgorod egeetiye taa. Yee pakpaɣ Oulianov waa ɛzɩ pɩkɛ Ruusii ɛyaa kɔyɔ, Nijni Novgorod wɛʊna kɩkpɛndʊʊ natʊyʊ nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ cejewiye ndɩ tchouvache waa yaa mordve waa liɖe kaawɛ ɖɩ-taa. Paasɩŋ Lenine cɛjɛ hɔɔlʊʊ taa neze liɖe keeke. Maria, Lenine kɔɔ kɛlɛ, kaatisa pɔ-cɔzɔ cejewiye kaawɛna tatar calɩm, pe-neze ñaakɛ kamouke yaa kirghize. Maria Oulianova nɛ Moshe Blank cɔzɔ kaakɛ Yuda pɛdɩyaa nabɛyɛ tɛ nɛ palɩna Volhynie kiŋ.

Cɔzɔ sɔsɔ Ilia Nikolaïevitch Oulianov, vassili, ɛɛkɛ haɖʊ weyi ɛtapɩzɩɣ se ekizi ɛ-tɛtʊ yɔ, mbʊ pʊyɔɔ yɔ ɛkɛ yom weyi ɛwɛ ɛ-tɩ yɔɔ pʊcɔ lɛɛzɩtʊ pɩnaɣ 1861 talɩ yɔ. Ilia caa lakaɣ ñɛyɩtʊ tʊmɩyɛ Astrakhan, nɛ Ilia maɣmaɣ lakaɣ tɩlɩyɛ sukuli sɔsɔʊ. Ɛmʊ sukuli waɖɛ takayaɣ pɩnaɣ 1854 lɛ, ehiɣ sukuli wɩlɩɣ tʊmɩyɛ Penza tɛtʊ taa. Peeɖe ɛkakɩ Marie Alexandrovna Blank, weyi ɛlaba-ɩ halʊ kɩyɛna fenaɣ pɩnaɣ 1863.

Ɛpazɩ ɛsɔɔlɩ Rusii Ampiiri tɛ ɛsɩnda ɖɛnaʊ lɩmaɣzɩyɛ tɔm mbʊ lɛ, ɛpɩsɩ wiliu tʊmɩyɛ tʊ sukuli naa taa. Hɔʊ ŋgʊ kɩwɛna pɩyaa lutozo. Anna, palʊla-ɩ pɩnaɣ 1864, Alexandre, palʊla-ɩ pɩnaɣ 1866, ɛwayɩ palʊla Vladimir palʊlɩ-ɩ, palʊla ɛlɛ maɣmaɣ pɩnaɣ 1870. Vladimir wayi palʊla, Olga pɩnaɣ 1871, Dmitri pɩnaɣ 1874 nɛ Maria pɩnaɣ 1878. Piyaa naalɛ hɔʊ kʊnɛyɔ ki-nesi tɛɛ sɩba pɩcatʊ taa. Halɩpɩɣa paaya ɖɔɖɔ se Olga pɩnaɣ 1868 nɛ abalɩpɩɣa Nikolaï pɩnaɣ 1873.