Tɔnʊʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya
tɔnʋʋ

Tɔnʊʊ kɛŋna tɛtɛ kpɩna wɛna awɛna mɔɔ yɔ a-tɛ kacalaɣ wonuu ŋgʊ kɩhʊʊzɩɣʊ a-yɔɔ yɔ. Ɛyʊ tɔmnaɣ yɔɔ pilinzi payɩ taa lɛ, tɔnʊʊ kɩlɩna walanzɩ nɛ yʊŋ. Ɛyʊ halʊ ñɩnʊ tɛ lɛ, ɛ-tɔnʊʊ yʊŋ taa makɩɣna ɛzɩ kilogaramnaa naatozo yɔ nɛ abalʊ tɛ lɛ, pɩɖɛ ɛzɩ kakpaanzɩ yɔ.

Tɔnʋʋ

Tɔnɩŋ wɛna tomnasɩ yaa sɛmɩŋ ndɩ ndɩ. Ɛyaa kɩsɛma wɛɛ nɛ po-tomnasɩ sɛwa ɖɔɖɔ, ɛyaa kʊlʊmaa wɛɛ, nɛ patomnasɩ ɖɔɖɔ hʊlʊmaa. Pɩwayɩ lɛ, ɛyaa kɩkpɛda ñɛwɛ, mba payaɣ se tomnasi kɩkpɛɛdasɩ tɩna. Aazii mba, Siini mba nɛ ɛyaa menzidaawaa wɛɛ ɖɔɖɔ.

Paa samaɣ ŋga lɛ, kanaɛ kɛ-ɛyɩtʊ tomnaɣ. Tɔnʊʊ wɛʊ mbʊ yɔ, kɩfɛyɩ kpayɩ, ɛlɛ kɩwɛna sɛŋgɛlɩtʊ yaa tɩnɩ-mayɔɔ waa naatozo: kacalaɣ tomnaɣ ŋga ɛyʊ naɣ nɛ ɛsɛ yɔ, ŋga lɛ pɩyɔɔ tɔnʊʊ. Pɩyɔɔ tɔnʊʊ yɔɔ kɛ nɔsɩ yaa hʊndʊ wɛɛ, peeɖe ɖɔɖɔ kɛ soŋgaɣ wɛɛ. Pɩwayɩ lɛ, pɩtɛɛ tɔnʊʊ wɛɛ nɛ ŋgʊ lɛ tɔnʊʊ sɩŋŋŋ nɛ kʊkʊ tɛ kɛ kpaakpa sɛŋgɛlʊʊ wɛ.

Yee ɛyʊ tomnaɣ tɛ sɛŋgɛlʊ kacalaɣ ñɩŋʊ ɛfɛyɩtɔnʊʊ kɔyɔ, pɩkɩlɩna mba pɛkpɛzɩɣʊ pɔ-yɔɔ yɔ, paa pɩwɛɛ se palabɩ-ɩ tʊmɩyɛ yaa pɛñɛ-ɩ e-tomnaɣ yɔɔ ɖoli kɔyɔ, pɩkɔŋna kaɖɛ sɩŋŋŋ mbʊ pʊyɔɔ yɔ, kacalaɣ tɔnʊʊ ŋgʊ kɩwɛna ɖoŋ sɩŋŋŋ. Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, ɛyaa mba paacɔŋna po-tomnasɩ yɔɔ camɩyɛ yɔ, kʊtɔmɩŋ nɩɩyɛ wɛɛ, ɛzɩ akpnja yɔ, nɛ ɩkpaɣ tɔmnasɩ nɛ ɩɩtaŋna-sɩ ɖoli.