Prɔmɛtɩyɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya

Prɔmɛtɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 61 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Pm. Ɛ nɛ tɛkɩnɩsɩyɔm, ɛkɛ pʊtʊ naa naalɛ taa nɔyʊ mba pɛfɛyɩ yuŋ ɛzɩ pɩsɩmʊtɩ, mba pɛfɛyɩna ɖiɣɖiɣ agbele naa. Pʊtʊ ɛnʊ ɛwɛ cazʊ cazʊ ɛjaɖɛ taa.

Pʊtʊ ɛnʊ ɛ-hɩɖɛ lɩna prométhée, pɩkɛ krɛkɩ pɔpɔtʊ tɔm kɩɖalatʊ natʊyʊ ndʊ pɔtɔŋ se tɩmɩla miŋ kɛ Ɛsɔ naa cɔlɔ. Paalakɩ-ɩ nɛ tʊmɩyɛ naɖɩyɛ pɩtasɩna mʊntʊsɩŋ tʊmɩyɛ pɩlɩna ɛ-tɛ cɛkasɩ tɔʊʊ yɔɔ. Palaba-ɩ nɛ tʊmɩyɛ ɛzɩ pʊtʊ weyi ɛkɛ fefeku pɩyʊ kɛ Systems Nuclear Auxiliary Powers nɔmɔʊ taa nɛ ɖɔɖɔ palabɩ-ɩ nɛ tʊmɩyɛ ñamɩyɛ sɛzɩyʊ ɖeɖe.

Bohuslav Brauner kaayɔɔda prɔmɩtɩyɔm wɛʊ tɔm ɖooo pɩnaɣ 1902. Ɛlakaɣa tʊmɩyɛ kɛtɛɖaɣ tɛtʊ naa yɔɔ se ɛpazɩ ɛtɩlɩ tɩ-wɛtʊ piŋ lɛ, ɛna tʊkaɣ sɔsɔ nakayɛ nɛyɔdɩmɩ nɛ samarɩyɔm hɛkʊ taa kakɩlɩ lantanɩdɩ pʊtʊnaa lalaa mba paañɔtɩna kpɛyɛ yɔ. Pɩ-tɛ ɖoziye tɔm ndʊ Henry Moseley tasɩ sazʊʊ tɩ-yɔɔ pɩnaɣ 1914, ɛnʊ weyi pʊtʊnaa caɣyɛ kpɛlɛkʊʊ nɔmɔʊ taa lɛ ɛna se pʊtʊ nɔyʊ taafɛyɩna ñʊʊ mayaɣ 61.

Posusa kajalaɣ natʊ takayaɣ lɛ Italii ɛyaa labɩna tʊmɩyɛ nɖɩ mba yɔ Luigi Rolla nɛ Florence Fernande tɛ Lorenzo. Ɛtɛma tʊʊ tɩdɩm ñɩmɩŋ lɩm mbʊ kɩkɛ Preesiili tɛ monasiti yɔ pɩtɩŋna ɖɔmpɩyɛ kɩmaŋ tɛyʊʊ yɔɔ, mbʊ lɛ ɛna lɩm nabʊyʊ pɩ-taa nɛ samarɩyɔm. Lɩm mbʊ pɩcɛlɛ mʊntʊsʊʊ cɛŋga X ŋga kɛkɛ samarɩyɔm ñɩŋa nɛ 61 pʊtʊ yɔ.

Pɩsa nɛ pʊɖʊ hɩɖɛ pɛ-tɛ tɛtʊ lɛ, paya pʊtʊ 61 ɛnʊ se flɔrɛnsɩyɔm. Ɖɔɖɔ pɩkɔma pɩnaɣ 1926 wɛɛ taa lɛ, lɛɣtʊ tɩnaa nabayɛ kɛ Illinois sukuli kɩtɛzʊʊ ŋgʊ kɩwɛ Urbana-Champaign tɛtʊ taa yɔ, Smith Hopkins nɛ Len Yntema posusi pʊtʊ 61 natʊ tɔm. Paya-ɩ se ɩlɩnɩyɔm pɩlɩna pɛ-tɛ sukuli kɩtɛzʊʊ hɩɖɛ yɔɔ.