Polindaa kɩlɛmɩŋ naʊ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Polindaa kɩlɛmɩŋ naʊ kɛna lɛɣtʊ sakɩyɛ ndʊ pɛkpɛndaa nɛ pawalʊ nɛ ɛyaa naɣ kɩlɛmɩŋ ndɩ ndɩ kɛ poliŋ taa. Palɩzʊ kɩlɛmɩŋ nɛ ɩ-lakasɩ, ɩ-wɛtʊ nɛ ɖenɖe ɩwɛɛ yɔ. Pawɩlʊ ɛlɛ ɛyʊ ɖɩɩna naʊ nɛ ɛnɩʊ kpaagbaa. Pawɩlʊ keteŋga yɔɔ tɔm, kɩlɛmɩŋ ndɩ ndɩ nɛ tɔm kususutu ɖɔɖɔ. N̄ɩɣyʋʋ kʋnɛ, kɩkɛ lɛɣtʋ kpɛm ndʋ tɩgbaɣ alɩwaatʋ siŋŋ yɔ. Ñɩɩyʊ ŋgʊ kɩ-yɔɔ pataŋ nemasi nzɩ yɔ ŋgʊ payaɣ se TV. Polindaa kɩlɛmɩŋ naʊ wɛna wazasɩ sakɩyɛ pɩkɩlɩna tɔsʊʊ nɛ ɛsɩnda wobu, poliki taa ɖɔɖɔ nɛ ɛsakuliye nʊmɔʊ taa. Pɔyɔɔdʊ kʊnʊmɩŋ ndɩ ndɩ.

Pɩnzɩ 1877 nɛ 1878 taa kɛ ñɩnɩya ndɩ ndɩ ñɩnaa se pana se ɛbɛ papɩzɩɣ palabɩna sɛlɛnɩyɔmɩ yɔ. Pʊyɔɔ kɛ Carl Wilhelm Siemens nɛ William Siemens pamaza se polu ɛsɩyɛ nɖɩ palakɩna nazɩyʊ yɔ. Pɔrɩtigalɩ taa lɛ, Adriano de Paiva piyele Constantin Senlecq kɛ Fransɩ ɛjaɖɛ taa, Etazunii taa lɛ, George R.Carey nɛ Julian Ochorowicz kɛ Polɔɔñɩ ñɩnɖɛ taa. Ñɩnɩnɩya panɛ papazɩna se polu ñɩɩyʊ ŋgʊ kɩpɩzʊ nɛ kɩwɩlɩ kɩlɛmɩŋ nɛ panɩɩ yɔɔdasɩɩ ɖɔɖɔ yɔ.

Pɩnaɣ 1882 taa kɛ Piritaniki ɛjaɖɛ taa tʊ L.B. Atkinson maɣza kacalaɣ taa se papɩzɩɣ pakpaɣ añɩnɩʊ nɛ pana kɩlɛmɩŋ. Ɛ-lɩmazɩyɛ nɖɩ kɛ Alzasɩ taa ñɩnɩyʊ weyi payaɣ-ɩ se Lazare Weiller yɔ ɛsɔza ɛ-lɔàŋ nɛ palɩzɩ poliŋ taa kɛlɛm kɛlɛm ŋgʊ pɔcɔzaɣ nɛ nisi yɔ. Mbʊ mbʊ pɩkɔɔ pɩsɩɩna se palɩza polindaa kɩlɛmɩŋ. Pɩnaɣ 1957 taa kɛ lɛlaɣ fenaɣ 14 wiye kɛ pape Pie XII kpaɣ Claire d'Assise kiɖeɖeu se ɛkɛna polindaa kɩlɛmɩŋ yɔɔ cɔnɩyʊ.