Plʊtɔnɩyɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya
Plʊtɔnɩyɔm

Plʊtɔnɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 94 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Pu. Ɛkɛ ñɩɣlɩm pʊtʊ weyi ɛtɔʊʊ cɛnzɩ yɔ nɛ ɛ-tɛ nɛ akɩtɩnɩdɩ waa tɛ kiŋ. Ɛwɛ ɛzɩ ɖɔmbɩyɛ nɛ ɛ-nɔsɩ wɛɛ niikaɣ kɛlɛ pɩcaɣ kpʊzɩyɛɛ liidiye tɩyɛ, nɛ peyeba-ɩ helim taa yem kɔyɔ alɩwaatʊ ŋñɩɩ mbʊ yɔ ɛpɩsɩɣ kpʊzɩyɛɛ puwokina tɩŋ hatʊ kpɛdɩŋ yɔɔ.

Palaba plʊtɔnɩyɔm nɛ palɩzɩ-ɩ eyeke kajalaɣ ɖeɖe lɛ pɩɩkɛ pɩnaɣ 1940 Kaliforni sukuli sɔsɔʊ taa Berkeley, ɛlɛ panaza kɩnazʊʊ ʊranɩyɔm 238 pɩtɩŋna dɛtɛrɩyɔm yɔɔ. Ɛtɩŋga ʊranɩyɔm nɛ nɛptʊnɩyɔm pawayi kɛ pʊtʊnaa caɣyɛ kpata taa mbʊ lɛ, pɛkɛdɩna Plutin nɛ paya-ɩ ɛ-hɩɖɛ, weyi ɛlɛ tɩŋa UranisiNɛptiinɩ wayi kɛ wɩsɩ wɛtʊ taa. Takɩɣ nɛ wiluu yɔɔ pɩtɩŋna nɛ pʊtʊ ɛnʊ ɛwɛɛ, ɛyʊ tɩtɩŋa lubina-ɩ, kɛlɛ pɔtɔŋ se paana-ɩ cazʊʊ cazʊʊ ʊranɩyɔm ñɩɣlɩm tɛtʊ taa.

Plʊtɔnɩyɔm kɛ ñɩɣlɩm pʊtʊ weyi ɛ-tɛ nɛ akɩtɩnɩdɩ waa tɛ yɔ, kɛlɛ ɛwɛɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ ñɩɣlɩm pʊtʊnaa lalaa yɔ, e-tomnaɣ caɣ liidiye tɩyɛ, pɩñɩlɩsɩɣ ɛzɩ nɩkɛlɩ yɔ. Helim taa lɛ ɛtɩ pɩsɩɣ calʊʊlʊ, nɛ pana tɔlɩm pɩsɛ ɛzɩ sʊtʊ lɩm tɩyɛ nɛ tɩŋ hatʊ kpɛdɩŋ tɩyɛ.