Pɛrɩsanɩ kʊnʊŋ

Pɛrɩsanɩ kʊnʊŋ, Pɛrɩsanɩ taa lɛ, فارسی yaa پارسی kɛ Iraŋ ɛjaɖɛ taa kʊnʊŋ pɔyɔɔdʊʊ-kʊ peeɖe (Pɛrɩsɩ) nɛ Afganistani (Afghanistan) nɛ Tajiikisitaŋ ajɛyɛ taa ɖende kɩ-kɛ ɛjaɖɛ kewiyaɣ kʊnʊŋ yɔ, ɖɔɖɔ ɛzɩ Bahrein nɛ Azerbaijaŋ nɛ Iraŋ (Pɛrɩsɩ mba cɩkpema) nɛ Ruusii nɛ Uuzɩbékɩsɩtaŋ (Tajiiki mba cɩkpema). Kɩlɩna Indɩ-Iraŋ agbela taa nɛ kɩ-tɛ lɛ Indɩ Eerɔpʊ kʊnʊmɩŋ cejewiye taa.

Kʊnʊŋ kɩ-tɛ yɔɔdɔɣ taa lɛ, ɖɩnaɣ laɖʊ nɛ lakaɣ tɛzɩyʊɣ nɛ lakaɣ. Ɖeeɖe nɛ sɔnɔ yɔ, pamaɣ Pɛrɩsanɩ kʊnʊŋ nɛ Arabɩ nɛ Pɛrɩsanɩ tɛ masɩ, Arabɩ masɩ lɛɛzɩŋ ŋgʊ sɩ nɛ zɩ payaɣ ɖama nabʊyʊ nɛ sɩ-wɛna tʊkaɣ nɛ ɖama kpaɣ tɔm cɔlʊʊ nɛ nɔɔ salasɩ tʊmɩyɛ kpɛlɛkʊʊ. Kpaɣ Tajiikisitaŋ nɛ Ruusii nɛ Azerbaijaŋ nɛ pɩtalɩ Uzbɛkɩsɩtaŋ ɖenɖe papɩsɩ-kʊ Sɩlavɩ mba kʊnʊŋ, pamaɣ Tajiikɛ kʊnʊŋ nɛ Sɩlavɩ mba tɛ masɩ.

Payaɣ-kʊ se fārsi (فارسی) Iraŋ nɛ Afɩgaanɩsɩtaŋ ajɛyɛ taa mbʊ kɛnɛ Arabɩ wɛtʊ taa yatʊ Parɩsɩ taa. Arabɩ masɩ taa fɛyɩ abalɩ mayaɣ P, Parɩsɩ yatʊ kɛ egeetiye taa yatʊ kɩbɩndʊ ɛlɛ, kɩnɩyaa nabɛya ɖɩna-kʊ labɩnaʊ nɛ tʊmɩyɛ ɛzɩ Hazara nɛ Tajiiki (kɩ-kɛ Azii Hɛkʊ taa yɔɔdɔɣ nakɛyɛ) yaa Dari (Afgaanɩsɩtaŋ egeetiye taa yatʊ). Ɛyaa mba pɔyɔɔdʊʊ Pɛrɩsanɩ kʊnʊŋ yɔ payaɣ se Pɛrɩsanofonɩ waa.

Pɛrɩsanɩ kʊnʊn kɛ kʊnʊŋ nakʊyʊ Indɩ-Iraŋ liɖe taa Indɩ Eerɔpʊ kʊnʊmɩŋ cejewiye taa. Kʊnʊmɩŋ kpɛlɛkɩyaa ɖanɩ maʊ piliŋga ŋga kɛ-tɛ huuu nɛ ɛsɩnda ɖɛnɛʊ yɔ. Pɛrɩsanɩ kɩbɩnʊʊ (avestique nɛ achéménide pɛrɩsɩ) hɛkʊ pɛrɩsanɩ (pehlevi, parthe nɛ sassanide pɛrɩsɩ), nɔnɔ pɛrɩsanɩ (dari…).

Pɛrɩsanɩ kʊnʊŋ sɔɔzʊʊ masɩ naanza Arabɩ masɩ yɔ. Masɩ nzɩ sɩ-tɛ lɩna mbʊ pʊyɔɔ yɔ se nɔɔsɩ naanza nasɩyɛ lɩʊ Pɛrɩsanɩ yɔɔdɔɣ taa ɛlɛ, sɩ-fɛyɩ Arabɩ taa, mbʊ pʊyɔɔ yɔ kʊnʊmɩŋ ɛnʊ ɛ-nɩɩlɛ ɛlɩnɛ cejewaa ndɩ ndɩ taa. Payaɣ masɩ nzɩ se Pɛrso-Arabɩ masɩ.