Orson Welles

Pɩlɩɩna Wikipediya
Orson Welles (1937)

Orson Welles kɛ hendu teyu Amerika ɛjaɖɛ taa, hendu lɩzɩyʊ, tanaŋ nɛ amʊza laɖʊ nɛ ɖɔɖɔ tanaŋ cɔlɩyʊ, anjaʊ naa lɩzɩyʊ, takayasɩ mayʊ nɛ ɛkɛ ɛyʊ weyi ɛmʊzaɣ maɣzɩm naa ndɩ ndɩ yaa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩya-ɩ se elebu. Pʊwayi lɛ, ɛ-laɣsɩ nzɩ ɛzɩ ɛlakɩ nɛ ɛwɩlɩɣ ɛ-tɛ kɛlɛm kɛlɛm naa sɩnɩma yɔɔ yɔ kaawɛna ɖoŋ yaa kaacaɣ lɛla mba paalaba pɩnzɩ 1950-1970 alɩwaatʊ taa yɔ kɔzɩ kɔzɩ Stanley Kubrick yɔɔ. Palʊla-ɩ agoza fenaɣ kɩyakʊ 6 pɩnaɣ 1915 kɛ Kenosha, Wisconsin, nɛ ɛsɩ aloma fenaɣ kɩyakʊ 10 pɩnaɣ 1985 Hollywood.

Ɛ-caa Richard Heard Welles, ɛkɛ tʊmɩyɛ sɔsɔyɛ tʊ nɛ ɖɔɖɔ nɔmɔŋ woɖu sɔsɔ, e-ɖoo kɔyɔ Béatrice Welles, palʊla-ɩ Ives liɖe taa kɛnɛ, ɛkɛ piano maɖʊ. Pa-pɩyalʊ tɔŋ pɔ-tɔm se man-caa kaakɛ ɛyʊ keeke edouard alɩwaatʊ taa nɛ ɛtɔŋ ɛ-tɩ se ɛkɛ luɖu. Ɛɛkɛ ɛyʊ hɛɛ tʊ nɛ suɖu tʊ, ɛ-tabala kpeekpe kaasɔla-ɩ camɩyɛ.

Pʊmʊna-m se mala ñʊʊ leleŋ kɛ ɛ-cɔlɔ nɛ mɔsɔɔlɩ nɔmɔŋ wobu tɔm. Mon-ɖoo ñaakɛ keɖeɣa halʊ nɔyʊ kpem ɛyaa ɛsɩnda nɛ ɛsɔɔlɩ politiki tɔm nɛ ɛtɔɣa malɩfa ɖeu, kediizasi taa piyano maɖaa taa niye mʊyʊ. Mɔɖɔkɩ ɛ-cɔlɔ miiziki tɛ sɔɔlɩm nɛ tɩ cɛyʊʊ sɔɔlɩm mbʊ pɩfɛyɩ nɔyʊ cɔlɔ kaʊ yɔ. Pɩnaɣ 1919, ɛ-ñɩma ya ɖama nɛ Orson tɩŋɩ e-ɖoo Chicago tɛtʊ taa.

Ɛwɛna pɩnzɩ hiu lɛ ɛɖɛzɩ Peter Rabbit kɛ Marshall Field’s lona ɖɩpɛdɩyɛ taa Chicago. Sukuli hɔɔlʊʊ taa ɛsʊ Madison (Wisconsin) sukuli nakʊyʊ taa mbʊ lɛ, ɛɛwɛna pɩnzɩ hiu, ɖenɖe ɛlaba amʊza nayɛ ana yɔ Étrange Cas du Docteur Jekyll et de M. Hyde. Pɩnaɣ 1926 lɛ, ɛsʊ Todd School for Boys sukuli taa, pɩkɛ sukuli ŋgʊ patʊlʊ-kʊ nesi tɛɛ tʊma laɖa kɩwɛ Woodstoch (Illinois) nɛ Roger Hill cɔŋa kʊ-yɔɔ.

Wɛtʊ natʊyʊ naalɛ kɔmna pɩcaazɩ Orson pɩcatʊ. E-neze sɩba lɛ, ɛɛwɛna pɩnzɩ 40, agoza fenaɣ kɩyakʊ 10 pɩnaɣ 1924, sɩm mbʊ pʊwayi ɛzɩ pɩnzɩ loɖo wayi lɛ, ɛ-caa sɩ. Ɛpɩsɩ sulam mbʊ lɛ, ɛɛwɛna pɩnzɩ 15 yeke, kɛlɛ piya yɔɔ cɔnɩyʊ Maurice Bernstein cɔŋna ɛ-cɛyɩtʊ yɔɔ, nɛ ɖooo ɛ-caa tabalʊ nɔyʊ ɖɔɖɔ ñasɩna cɔnaʊ e-sukuli yɔɔ.