OIF ŋgbɛyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Emblem of La Francophonie

Kedeŋa yɔɔ cɩna ajɛya kpeekpe wena a-taa pɔyɔɔdʊʊ fransɩɩ kʊnʊŋ yɔ, awɛna ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ. Ŋgbɛyɛ nɖɩ potobi yaʊ taa nɛ payaa se OIF. Ajɛya nɩɩnʊwa nɛ niidozo (80) pɛkpɛndɩna nɛ paɖʊ OIF ŋgbɛyɛ nɖɩ. Ajɛya ana a-taa lɛ, ajɛya nɩɩnʊwa nɛ lʊbɛ (57) kɛŋna ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa ñɩma siŋŋ. Piyele ajɛya nɛɛlɛ nɛ naadozo (23) ñɛkɛ OIF ŋgbɛyɛ taa ajɛya yɔɔ feŋiyaa. Pʊ-tɔbʊʊ se feŋiyaa ajɛya ana acɔŋnana nɛ ana se OIF ŋgbɛyɛ taa ajɛya ñaŋ yaa ɖɔŋ paɣtʊ ndʊ paɖʊ pa-tɩ yɔ tɩ-yɔɔ yaa paaɖɔŋ.

Map-Francophonie organisation 2011-fr

OIF ŋgbɛyɛ lʊkɩ se ɖiɣɖiɣ caɣʊ nɛ laŋhɛzɩyɛ pɛwɛɛ ajɛya kpeekpe wena ayɔɔdʊʊ fransɩɩ kʊnʊŋ yɔ a-taa. OIF ŋgbɛyɛ lʊkɩ se ajɛyɛ wena awɛ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, a-tɔzʊʊ ɛɖɛɛna ɛsɩndaa nɛ pɩkɩlɩ. OIF ŋgbɛyɛ lʊkɩ se ajɛya wena awɛ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, a-taa paa nɖɩ ɖɩcɛyɛ ɖɩ-tɩ ɖɩ-maɣmaɣ nɛ ɖɩ-tɔzʊʊ ɖɛɛna ɛsɩndaa. OIF ŋgbɛyɛ tamaɣ kɔyɔ se ajɛya wena awɛ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, a-taa ɛyaa tɩŋa ehiɣ nɛ pɔtɔɔ nɛ pɔñɔɔ ɛzɩ pe-liu wɛʋ yɔ. OIF ŋgbɛyɛ lʋkɩ siŋŋ se ɖama nɩnaʋ ɛwɛɛ ajɛya wena awɛ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ a-hɛkʋ taa. OIF ŋgbɛyɛ taa ajɛya kpeɣlaa nɛ pala kedizaɣ sɔsaɣ nakɛyɛ nɛ palɩzɩ pɛ-ŋgbɛyɛ tamaɣ tʋma. Tʋma naanza paɖʋwa se pɛ-ŋgbɛyɛ ɛlʋ yaa aɖʋ nesi siŋŋ a-labʋ taa. Tʋma naanza ana, anaa yɔ :

  • Fransɩɩ kʋnʋŋ yɔɔ kandɩylʋʋ yaa kʋ-yɔɔ lʋbʋ se kɩɖɛɛna ɛsɩndaa.
  • Ɛyʋ yɔɔ waɖɛ nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ temokrasii pɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ.
  • Sukuli labʋ nɛ ɛsakuliye nʋnɔʋ nɛ ñɩnʋʋ tʋmɩyɛ pɔ-yɔɔ lʋbʋ.
  • Ajɛya wena awɛ OIF ŋgbɛyɛ taa yɔ, a-ɖama sɩnnaʋ ɛsɩndaa ɖɛnaʋ tʋmɩyɛ.
Les 10 pays francophones les plus peuplé

OIF ŋgbɛyɛ tʋma tɩŋa ñʋʋ wɛ Fransɩ ɛjaɖɛ tɛtʋ sɔsɔtʋ taa. Fransɩ ɛjaɖɛ tɛtʋ sɔsɔtʋ ndʋʋ payaɣ se Paarii. Ŋgbɛyɛ sɔsɔyɛ naɖɩyɛ payaɣ se ACCT. ACCT ŋgbɛyɛ lʋkɩ se sɔnzɩ nɛ ɛsakuliye nɛ lɛɣtʋ tʋma ndɩ ndɩ ɛɖɛɛna ɛsɩndaa. Lakɩŋ fenaɣ kɩyakʋ nɛɛlɛ (20) ñɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1970 taa paɖʋ ACCT ŋgbɛyɛ. Nizɛɛrɩ tɛtʋ sʋsɔtʋ taa palaba kedizaɣ sɔsɔɣ nɛ palɩzɩ ACCT ŋgbɛyɛ. Nizɛɛrɩ tɛtʋ sɔsɔtʋ ndʋ tɩ-taa palaba kedizaɣ ŋga yɔ payaɣ se Ñamɛɛ. OIF ŋgbɛyɛ takayaɣ taa mayʋ sɔsɔ kɛŋna ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖʋ-tʋma tɩŋa nɔɔ yɔɔ ɖɛyʋ. Ajɛya wena awɛ OIF ŋgbɛyɛ taa yɔ, akpeɣli Senegaalɩ tɛtʋ sɔsɔtʋ taa pɩnaɣ 2014 taa nɛ palɩzɩ pɛ-ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-takayaɣ taa mayʋ. Ŋgbɛyɛ nɖɩ, ɖɩ-takayaɣ taa mayʋ weyi palɩzaa yɔ, ɛnʋʋ lɛ ɖajaa Michaëlle Jean.

OIF ŋgbɛyɛ takayaɣ taa mayʋ sɔsɔ lɩzɩɣna weyi ɛcɔŋna ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-tʋma tɩŋa yɔɔ yɔ. Ɖajaa Kpaɣna pɩnaɣ 2015 nɛ pɩsɩɩnɩ sɔnɔ yɔ, Adama Ouane cɔŋnana OIF ŋgbɛyɛ tʋma tɩŋa yɔɔ. Pɩnzɩ naalɛ wayɩ OIF ŋgbɛyɛ taa ñɩma lakɩ pe-kedizaɣ sɔsaa.

OIF ŋgbɛyɛ tamaɣ kɔyɔ se kalʋ nɛ ajɛya wena awɛ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, a-taa ɛyaa tɔɔ nɛ kahaɣ cmɩyɛ. Ɛzɩma ɛyaa tɩŋa pɩzɩɣ pehiɣ nɛ pɔtɔɔ nɛ pahaɣ camɩyɛ? OIF ŋgbɛyɛ sɩŋna paa weyi se ɛtɩlɩ mbʋ ɛla nɛ ehiɣ ɛ-mamaɣ e-nesi yɔɔ yɔ. OIF ŋgbɛyɛ tɩŋɩɣna lɩmaɣza sɔsɔna naanza yɔɔ nɛ ɖɩsɩnna ajɛya wena awɛ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ.