Milgram lɛɣtʊ tɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya

Milgram lɛɣtʊ tɔm pɩkɛ maɣzɩm kpɛlɛkɩtʊ ndʊ palaba-tʊ kpaɣ pɩnzɩ 1960 nɛ 1963 hɛkʊ taa yɔ pɩtɩŋna Amerika maɣzɩm kpɛlɛkʊʊ tʊmɩyɛ tʊ Stanley Milgram yɔɔ. Lɩmaɣzɩyɛ ɖɩ-tʊmɩyɛ kaakɛ kpem pana ɛyʊ tɛ tɩ luzuu ɛ-kɩkpaɖʊ tɛɛ kamaɣ, pʊ-tɔbʊʊ ɛyʊ weyi ɛkɛ kaɖɩka yaa paɣtʊ tɛ ɛyʊ yɔ.

Pɩnaɣ yaa alɩwaatʊ ndʊ tɩ-taa palaba maɣzɩm kaawɛ kɩjɛyɩɣ mbʊ pʊyɔɔ yɔ pɩkɔma nɛ ɛsɩndaa lɛ kpaɣ pɩnzɩ 1967 nɛ 1968 lɛ, natʊyʊ ñalɩna hɔɔlʊʊ mbʊ ɛyaa ɛkpa pa-tɩ nɛ kaɖɩsɩ nzɩ. Nɔmɔʊ ŋgʊ kɩ-taa mbʊ pehiwa yɔ kɔna kɔkɔɖɛ piŋ ɛyaa cɔlɔ, paɣtʊ ndʊ paakpana ñɔkɔna ntɔnjɔɔlɩyɛ piŋ nɛ yɔɔdɩtʊ ndɩ ndɩ kɛ maɣzɩm kpɛlɛkɩyaa nɛ ɛyʊ yɔɔ lɩmaɣza labʊ lɛɣtʊ tɩnaa sakɩyɛ.

Yale sukuli kɩtɛzʊʊ ŋgʊ kɩwɛ New Haven taa yɔ yɔɔdaɣ takayaɣ kusuzaɣ nakayɛ taa mbʊ se peliu wɛɛ pehiɣ lɔŋ pɩlɩna tʊmɩyɛ kpɛlɛkɩtʊ yɔɔ. Pɩ-tɛ nesi ɖʊʊ mbʊ kpakaɣ alɩwaatʊ ɛzɩ cɛjɛyaɣ kʊyʊmaɣ mbʊ yɔ kɛlɛ nɛ pɩpɔzʊʊ se pɛhɛyɩ pɩ-tɛ kɩhɛyʊʊ kɛ tɔɔlaarɩ waa 4, nɛ pɩsɔzɩ 0,5 cts nɔmɔʊ ɖɔnɛ yɔɔ, pɩ-tɛ wɛɛ pɩɩpɩsa kɩhɛyʊʊ tʊmɩyɛ piŋ, kɛlɛ kpɩtaʊ taa kɩhɛyʊʊ pɩnaɣ 1960 pɩsɩ tɔɔlaarɩ waa nɛɛlɛ nɛ kagbanzɩ.

Agbelenaa sakɩyɛ kaalɩwa ɛlɛ sukuli kɩtɛzʊʊ kʊyʊmʊʊ ŋgʊ kɩ-taa palaba tʊmɩyɛ Yale. Ɛyaa mba paawɛ pɩ-taa kaakɛ halaa nɛ abalaa mba pa-pɩnzɩ kaasɩna nɛɛlɛ nɛ nɩnɩwa yɔ pe-kpeekpe nɛ pɩkɛ paa anɩ ŋlaba sukuli yaa ŋtala. Tʊmɩyɛ nɖɩ ɖɩɩpɔza ɛyaa naatozo, Kajalaɣ lɛ sukuli pɩɣa, ɛnʊ pʊmʊna se ɛkpɛlɛkɩ nɛ ɛɖɔkɩ tɔm ɛ-ñʊʊ taa. Naalɛ lɛ wɩlɩyʊ ɛnʊ yaɣna tɔmpee sukuli pɩɣa nɛ ewelesiɣ kɛ-tɛ cosuu cɔlɔ, naatozo tʊ kɛlɛ lɛɣtʊ tʊ ɛnʊ lɛɛzɩna kaɖɩka lone taa, esuu tokona waaa kɩwɛ kpʊzɩyɛɛ.