Kɛɛmaɣ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Meat eater ant feeding on honey

Kɛɛmasɩ wɛ kekelikelasi nzɩ sɩñasɩɣ yɔ sɩ-tiɣye taa. Kɛɛmasɩ sɔɔlɩ ɖɔm com com nɛ nabʊyʊ taa lɛ pʊwɛ wɛɖɩɣ, mbʊ pʊyɔɔ yɔ sɩpɩzɩɣ sikpeɣli ɖama nɛ sɩtalɩ ɛzɩ miliyɔɔna sakɩyɛ kɛ mbʊ yɔ.

Oecophylla longinoda, Gabon

Nasɩyɛ wɛɛ lɛ sɩ-ɖɔnɛ taa sɩpɩɣ ɖama cɛnzɩ pɩɖɛɛ ɛzɩ miliyɔɔnaa mɩnɩʊ yɔ nɛ kɛɛmasɩ huwa pɩzɩɣ pɩtalɩ ɛzɩ nɩɩnɩwa (50) yɔ nɛ nɩɩnɩwa waa mba pɛɛɖɛɛ ɛzɩ miliyɔɔ yɔ. Kɛɛmasɩ wɛ kekeklikelasi nzɩ sɩwɛna huɖuu keŋ nɩɩlɛ (2) yɔ, ɛzɩ tɛɛkpagbaŋ yaa tʊŋ yɔ. Payaɣ ŋgbam kɛ nabʊyʊ taa kɛɛmasɩ kʊlʊmʊm mbʊ pʊyɔɔ yɔ papalɩka taa nɛ pɔ-ɖɔnɛ taa wɛ ɖeyi ɖeyi ɛlɛ paatɩɩyaɣ ɖama nabʊyʊ.

Widely disliked for their venomous, painful stings, fire ants have spread across much of the southern United States.

Kɛɛmasɩ wɛna tɛyɩtʊ ndɩ ndɩ sɩ-hɛkʊ taa: sɩ-tʊma taa, sɩɖɔnɛ taa, sɩ-ɖama nɩnaʊ taa, sɩ-ɖʊndɩyɛ taa nɛ sipɩzɩɣ nɛ sɩñɔɔzɩ ɖama kɩɩnɩnaʊ taa. Kɛɛmasɩ wɛɖɩɣʊ kʊnɛ paakɛdɩ kʊ-tɔm nɛ ɛyaa wɛɖɩɣʊ ɖooo lɔŋ taa nɛ piyele pɩkɛna ñɩnɩyaa kɛ tɔm piye nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pʊwɛeɛ se ɛyaa ɛmaɣzɩ tɩyɔɔ siŋŋŋ yɔ.

Pɩnaɣ 2013 taa ɛjaɖɛ yɔɔ tɩlɩtʊ ñɩnɩyaa naa kɛɛmasɩ pɩlɩŋ ɛzɩ 12 000 yɔ ɛlɛ paapɩla ɛzɩ pɩkazɩɣ yɔ pɩkɩlɩ ɛzɩ kutokiŋ kutokiŋ kɛ mbʊ yɔ nɛ nɔɔyʊ tatɩɩsɩmda-ɩ. Kɛɛmasɩ wɛ ajɛya kpeekpe taa keteŋga kpeekpe taa ɛlɛ ajɛya naalɛ ɖeke taa: Krowelandi nɛ Antaariktiiki taa ɖeke.