Henry 8 (Anglɩtɛɛrɩ tɛ wiyaʋ)

Pɩlɩɩna Wikipediya

Henri 8 (palʊla-ɩ Henry liɖe, mɩsɩgʊm fenaɣ kɩyakʊ 28 pɩnaɣ 1491 ŋtalɩ kɔlaɣ fenaɣ kɩyakʊ 28 pɩnaɣ 1547) ɛɛkɛ AngleterreIrlande ajɛyɛ wiyaʊ pɩnaɣ 1509 pɩkɔɔ pɩtalɩ ɛsɩm. Tɔm hʊʊ taa paɣtʊ naa ndɩ ndɩ nɛ cɔɔcɩ paɣtʊ pɩlɩna ɛ-kajalaɣ nesi ɖɔkʊʊ nɛ Aragon Cathérine nɛ pɩtɛ ɖɩzɩtʊ tɩna pɩnaɣ 1534 alɩwaatʊ taa mbʊ pɩlaba nɛ Angleterre cɔɔcɩ nɛ Room nɛ Ɛnglɩsɩ lɛɣzɩtʊ paya ɖama yɔ. Henri 8 cɔna tɛyɩtʊ ndʊ nɛ ɛdɩzɩɣ mʊwanɩ waa kuduyuŋ nɛ pɩtɩŋna pʊyɔɔ nɛ patasɩ-ɩ haʊ Ɛsɔ tɔɔnaɣ. Ɛlɛ paa mbʊ yɔ ɛɖɔka kpam katoliki Ɛsɔ tɔm nɛ ɛkandʊʊ tɩ-yɔɔ. Henri 8 kpaɣ hala pɩtalɩ tam kɩgbanzɩ nɛ halɩ eyele pakʊ pa-taa naalɛ, Anne Boleyn nɛ Howard Cathérine.

Palʊla-ɩ Placentia kewiyaɣ ɖɩɣa taa mɩsɩgʊm fenaɣ kɩyakʊ 28 pɩnaɣ 1491, Henri Tudor kɛnɛ pɩɣa natozo ŋga nɛ naalɛ ŋga kɛ wiyaʊ Henri 7 tʊ cɔlɔ nɛ Elizabeth York tʊ cɔlɔ. Ɖalaa nɛ kɔɔnaa loɖo taka taa lɛ,natozo (Arthur de Galles, Marguerite nɛ Marie ) yeke talɩna akpadayɩtʊ nɔɔ yɔɔ. Exeter Episikɔpʊ sɔna-ɩ Ɛsɔ tɛ lɩm ɛnʊ payaɣ se Richard Fox kɛ Françis D’Assise cɔɔcɩ kpaŋ taa.

Arthur sɩ tuda, nɛ pekpkuu ɛzɩ kpezɩ wɩlaɣ kʊdɔŋ ɛsɩbɩna, ɛɛwɛna pɩnzɩ 15, [[ɖomaɣ fenaɣ][ taa pɩnaɣ 1502 alɩwaatʊ taa, mbʊ lɛ, pɩlaba kpɩtaŋ nɛɛlɛ lɛ ɛɖɔkʊ nesi ɛ-nɛ Cathérine yɔ lɛ. Ɛ-tʊma nɛ ɛ-doŋ tɩŋa payɩ pakpaɣ pɛcɛlɛ Henri ɛlɛ ñawɛna pɩnzɩ 10 nɛ epɩsɩ Cornoua wiyaʊ aloma fenaɣ taa nɛ ɛkɛ wiyaʊ pɩɣa Galles taa nɛ Chester taa [[lɛlaɣ fenaɣ[[ pɩnaɣ 1503.

Henri 7 cɛyɩ ɛ-tɩ se ɛtamsɩ ɛɛgbaɣdɩyɛ nɛ Angleterre nɛ [Ɛsɩpañɔɔlɩ]] ɛjaɖɛ nɛ ɛmaɣzɩ se ɛkpaɣ Catherine halʊ nɛ ɛcɛlɛ henri. Cɔɔcɩ paɣtʊ ɛhaɣ waɖɛ se nesi ɖɔkʊ ɛwɛɛ ɛyaa kʊyʊma hɛkʊ ɛzɩ liɖe kʊyʊmɖɩyɛ taa ŋgʊ Henri 7 nɛ Ɛsɩpañɔɔlɩ ɛjaɖɛ taa caɣyʊ kaama takayaɣ papa nɛ pɔpɔzi-ɩ se ɛha waɖɛ nɛ pataña cɔɔcɩ paɣtʊ ndʊ. Papa tisi nɛ ɛha waɖɛ nɖɩ. Henri kizi se pata wɛɛ ɖama cɔlɔ, ŋgʊ Isabelle1 sɩm pɩnaɣ 1504 taa nɛ kpeɣlaɣ lɛɣzɩtʊ kɔŋna tɛyɩŋ mbʊ lɛ, pɩla kaɖɛ.

Henri 7 sɩbɩna kpeziwɩlaɣ kʊdɔŋ ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʊ 22 pɩnaɣ 1509, evebupɩɣa Henri kpaɣ kpeɣlaɣ nɛ paya-ɩ se Henri 3 tʊ. Pepima ɛ-caa kpa lɛ, agoza fenaɣ kɩyakʊ 10, esusi ɛ-tɛ nesi ɖɔkʊʊ tɔm nɛ Cathérine nɛ ɛtɔŋ se paa papa ha waɖɛ nɖɩ ɖɩtatɩɩcaɣda camɩyɛ kɔyɔ. Papazɩ ñɔɔzʊʊ nesi ɖɔkʊʊ lɩmaɣza François Assise kpaŋ taa Greenwich.