Hɔlɩmɩyɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya
Hɔlɩmɩyɔm

Hɔlɩmɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 67 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Ho. Ɛkɛ ñɩɣlɩm pʊtʊ weyi ɛwɛ kɛtɛɖaɣ tɛtʊ naa taa yɔ. Ɖɔɖɔ ɛzɩ lantanɩdɩ waa lalaa yɔ, ɛwɛ cʊndʊlʊm, ɛwɛɛ manɩɩ kɛlɛ ɛmʊ kalɩkɔdaɣ hɛɛɛ helim mbʊ pɩwɩlɩɣ ɛyʊ mɔɔŋ tɛɛ yɔ pɩ-taa nɛ ɛmʊ-kɛ lɔŋ lɔŋ niikaɣ helim taa. Ɛ-hɩɖɛ lɩna latɛŋ cɔlɔ alɩwaatʊ ndʊ palɩzɩ kajalaɣ tɔmʊʊ kɛ pɛ-tɛ egeetiye hɩɖɛ yɔɔ yɔ, Stockholm, pɩkɛ weyi ɛna-ɩ ɛ-tɛtʊ hɩɖɛ, ɛyʊ ɛlɛ yɔ Per Thodor Clev.

Hɔlɩmɩyɔm

Pɩnaɣ 1789, kpɛlɩ kpɛlɛkɩyʊ ɛlɛ ñɛkɛ Fɛɛlandɩ ɛjaɖɛ tʊ Johan Gadolin lɩzɩ ɔkɩsɩdɩ kɩfalʊʊ (yaa tɛtʊ) kɛ Ytterbite cɛbɩyaɣ nakayɛ taa (ɛtasɩ-ɩ yaʊ se katɔlɩnɩtɩ pɩlɩna ɛ-hɩɖɛ yɔɔ). Ɛwaɣa kɩfala ŋga paatɛma-kɛ naʊ ɖooo pɩnzɩ naalɛ hoo hoo pɩtɩŋna Carl Axel Arrhenius yɔɔ pɩñɔtɩna Ytterby haɖaa tɛtʊ kɛ Sʊyɛdɩ ɛjaɖɛ taa. Ɛ-tʊma ana petisi a-yɔɔ pɩnaɣ 1797 pɩtɩŋna Anders Gustaf Ekeberg, ɛnʊ weyi ɛɖanɩɣ yaʊ pʊtʊ ɛnʊ se yttria.

Pɩñɔtɩna kpaɣɖʊ hɔɔlʊʊ mbilim lɛ, Sʊyɛdɩ tʊ Carl Gustav Mosander pɩzɩ ɛlɩzɩ pʊtʊnaa naatozo ndɩ ndɩ pɩtɩŋna Yttria yɔɔ ɛlɛ ɛpɩzɩ tʊmɩyɛ pɩtɩŋna ɖɔmbɩyɛ pɩsʊʊ kɩmaŋ tɛyʊʊ yɔɔ. Ɛkpaɣ lɩmaɣza mbʊ nɛ ɛsɩɩ hɩɖɛ se yttria kɛ hɔɔlʊʊ ŋgʊ kɩtɛsɛɛ yɔ (ɩtrɩyɔm keeke kɛlɛ) nɛ ɛyaa sʊtʊ lɩm sɛmɩŋ hɔɔlʊʊ se erbia nɛ ɛya kɩsɛcɛzʊʊ hɔɔlʊʊ se terbia, ɛlɛ paa ɛzɩmta ɛmaɣzɩna Ytterby haɖaa tɛtʊ hɩɖɛ.

Hɔlɩmɩyɔm

Soret cɔŋɩna Cleve tɛ mʊntʊsʊʊ weluu ŋgʊ ɛlabɩna hɔlɩmɩyɔm yɔ nɛ ɛna se kɩwɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ ɛ-ñɩŋʊ (tɛtʊ X), ɛlɛ etisi pɩnaɣ 1880 hɩɖɛ nɖɩ Sʊyɛdɩ kpɛlɩ kpɛlɛkɩyʊ kaaya yɔ. Pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se fɩlɩpɩyɔm Delafontaine tɛ ñɩŋʊ wɛʊ yɔ kɩkɛ ɖɔɖɔ hɔlɩmɩyɔm tɛ pɩyʊ kɛlɛ pɛhɛyɩ liidiye lɛɣtʊ tɩnaa pa-naatozo pɩtɩŋna ɛzɩma pana pʊtʊ ɛnʊ yɔ.