George Eliot

Pɩlɩɩna Wikipediya
George Eliot at 30 by François D'Albert Durade

Palʊla George Eliot kɛ kamɩŋ fenaɣ kɩyakʊ 22 wiye pɩnaɣ 1819 kɛ Nuneyatonii egeetiye taa kɛ Lɔndrɩ tɛtʊ taa nɛ ɛsɩ saŋgayɩŋ fenaɣ 22 wiye pɩnaɣ 1880 kɛ Cɛlsii, Lɔndrɩ tɛtʊ kʊɖʊmtʊ ndʊ tɩ-taa ɛwɛna pɩnzɩ 61. George Eliot kɛna hɩɖɛ nɖɩ ɛsɛ-ɖɩ kɩsɛʊ yɔ; ɛ-hɩɖɛ siŋŋŋ kɛlɛ Mary Anne Evans. Ɛ-hɩɖɛ kɩsɛsɛyɛ nɖɩ ɖɩkɛna abalɩhɩɖɛ nɛ Krandɩ Preetañɩ taa Abɩɖɛ Victoria ɖɩ-tɛ alɩwaatʊ taa lɛ, George Eliot kaawɛ takayɩsɩ maya sɔsɔɣa taa.

Ɛsɛ se George Eliot yɔ, pʊwɛ nabʊlɛ taa: kɔɔnaɣ lɛ ɛɛsɔɔlaa se takayɩsɩ nzɩ ɛmaɣ yɔ papɩzɩ posusi sɩ-taa tɔm, nabʊlɛ taa lɛ ɛtaasɔɔlɩ se samaɣ ɩtɩlɩ-ɩ nɛ ɛ-hɩɖɛ maɣmaɣ nɛ pɩkɩlɩna ɖukiye nɖɩ ɖɩɩsʊ ɛnɛ ɛ-walʊ, George Henry Lewes, pɛ-hɛkʊ taa pɩnzɩ nɛɛlɛ kpem taa yɔ. Payaɣ ɛ-caa se Robert nɛ e-ɖoo kɔyɔ Christiana. Ɛ-caa kaatɛma halʊ kpaɣʊ nɛ payaɣ-ɩ se Harriet Poynton nɛ pɛwɛɛna pɩya naalɛ, halɩpʊwa nɛ abalɩpʊwa.

Tɛyɛ yɔɔ aleeya ɖaɣ sɔsɔɣa ŋga ka-taa paawɛɛ yɔ mbʊ hana George Eliot nʊmɔʊ nɛ ɛpaɣzɩ takayɩsɩ kalʊʊ nɛ pɩkɩlɩna Walter Scott nɛ Shakespeare. Ɛwɛna pɩnzɩ 13 lɛ powona-i sistaanaa tɛ sukuli nakʊyʊ taa se ɛkpɛlɛkɩ fransɩ tɔm nɛ peeɖe ɛkala Pascal takayasɩ camɩyɛ nɛ ɛtɩlɩ-ɩ ɖeu. Sukuli ŋgʊ kɩ-taa kɛ ɛsɔ tɔm lɛɛza-ɩ.

E-ɖoo sɩba pɩnaɣ 1836 nɛ pʊwɛɛ se Mary Anne pɩsɩʊ ɛ-tɛ nɛ ɛcɔna ɛ-hɔʊ yɔɔ ɛlɛ ɛwɛɛ ɛlakɩ e-sukulɩ ŋgʊ mbʊ. Ɛ-wɩlɩʊ nɔɔyʊ, Maria Lewis, cɛlaɣna-ɩ sukuli taa ndʊ pawɩlaɣ yɔ nɛ ɛkpɛlɛkʊʊ. Ɛ-tɛ kacalaɣ takayaɣ ŋga ɛmaa yɔ,ŋgalɛ Yeesu fezuu caɣʊ.