Genghis Khan

Pɩlɩɩna Wikipediya
Genghis Khan

Informa
Ɛ-ɛjaɖɛ (Moŋgolii)
Ɛ-tʋmɩyɛ Wiyaʋ sɔsɔ
Ɛ-ɖɩlʋlɩyɛ Khentii Mountains, Khamag, (Moŋgolii)
E-efemiye kɩlʋlɩyɛ 1162
Ɛ-ɖɩsɩbɩyɛ Yinchuan, Western Xia (Siini)
E-efemiye kɩsɩbɩyɛ 18 Kɩyɛɛna fenaɣ 1227
Bust of Genghis Khan in Mongolia

Ɛyʊ ɛɛsɩŋ camɩyɛ pɩnaɣ ŋga palʊla-ɩ yɔ, ɛlɛ nabayɛ tɔŋ se palʊla-ɩ pɩnaɣ 1155 lalaa se pɩnaɣ 1162 kɛ Kentii pʊŋ taa, Moŋgolii ɛjaɖɛ taa. Ɛsɩba kɩyɛɛna fenaɣ taa kɛ pɩnaɣ 1227 kɛ Siyani de Kiŋsuwi tɛtʊ taa, Moŋgoli ɛjaɖɛ taa; ɛɛwɛna pɩnzɩ 65 yaa 72. Payaɣ ɛ-caa se Yesügei nɛ e-ɖoo kɔyɔ Hö'elün Börte. Pɛkpɛndɩ piya kagbaanzɩ pa-caa cɔlɔ.

Genghis Khan sɩʋkpelaɣ

Ɛ-sɩm wayɩ lɛ, ɛ-ɛjaɖɛ ɖaɣnɩ walʊʋ siŋŋ, mbʊ pʋyɔɔ yɔ, ɛ-wayɩ ñɩma kaawɛ ɖɔɖɔ ɖoŋ pɩdɩɩfɛyɩ. Ɛsɩba wayɩ lɛ, ɛ-pɩɣa nakɛyɩ caɣna e-lone taa kewiyaɣ kpelaɣ yɔɔ. Pʋcɔ nɛ ɛsɩkɩ lɛ, Moŋgoli ɛjaɖɛ taa ɛyaa yawaɣ-ɩ se pɛ-ɛjaɖɛ caa. Moŋgoli ɛjaɖɛ taa samaɣ tɩŋa ñaŋgaɣ-ɩ pɩdɩɩfɛyɩ. Ɖooo lɛ, pakpaɣa halaa nɛ ɖoŋ nɛ pɛcɛlɩɣ abalaa. Ñʋʋdʋ Gengis Khan lʋbɩna siŋŋ nɛ paɖɩɣ kaʋ pɩ-tɛ lakasɩ nzɩ Moŋgoli ɛjaɖɛ taa.

Genghis Khan pɩalaʋ

Gengis Khan lʋbɩna siŋŋ nɛ Mongol ɛjaɖɛ lɩɩ ɖi-yomiye taa. Ɖajaa Gengis Khan lɩna wiyaʋ Bordjigin hɔʋ taa. Ɖajaa ɛnɛ ɛkɛ politiki laɖʋ sɔsɔ nɔɔyʋ. Ɛnʋ kpeɣlini kewiyisi sɔsɔsɩ nzɩ sɩwɛ Aazii nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa nɛ nzɩ sɩwɛ Aazii hɛkʋ nɛ hɛkʋ taa yɔ sɩtɩŋa payɩ nɛ sɩkpɛndɩ nɛ pɩpɩsɩ Mongol ɛjaɖɛ. Ɛnʋ kɛkɛŋna ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-Ñʋʋdʋ. Eɖiyaɣ ɖɔɖɔ Sogdiane tɛtʋ.

Ɛwɛna halaa kɔyɔ: Khulan,Yisugen, Yisui. Pe-pɩya nasɩyɛ kɔyɔ: Djötchi (1182-1227), Djaghataï (1184-1241), Khojen Beki Ögödei (1186-1241), Alaqai Beki (1187/1190), Tolui (1190-1232), Tümelün (1192), Altalun (1193), Checheyigen (1194).