Fɛrmɩyɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya

Fɛrmɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 100 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Fm. Paya-ɩ hɩɖɛ nɖɩ se paɖʊ hɩɖɛ ɖa-caa Enrico Fermi, ɛlɛ ñaakɛ kpɛlɩ kpɛlɛkɩyʊ Itaalii ɛjaɖɛ taa. Ɛkɛ ñɩɣlɩm pʊtʊ kulubu weyi ɛtɔʊ cɛnzɩ sakɩyɛ yɔɔ, ɛ-tɛ nɛ akɩtɩnɩdɩ waa tɛ kiŋ. Palaba-ɩ alɩwaatʊ ndʊ panaza plʊtɔnɩyɔm nɛ nazɩyʊ sɩɣlɩyʊ fɛyɩ waa yɔ. Pʊtʊ ɛnʊ ŋñɩɩ yem papɩza palabɩ-ɩ. Piyebina nɛ patasɩmda ɛ-yɔɔ tɔm sakɩyɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ nɔmɔʊ taa.

Albert Ghiorso ŋgbɛyɛ na fɛrmɩyɔm lɛ pɩɩkɛ pɩnaɣ 1952. Pawɩlɩɣ keelee 255Fm kɛ alɩwaatʊ ndʊ kajalaɣ hɩdrɔzɛnɩ hɔzʊʊ kɩmɩzɩɣ tɛ pʊtʊnaa mba papɩsa pɔtɔlʊʊ yɔ pa-taa. Paalaba agbele ɛnʊ lɛ paatamsa-ɩ nɛ ʊranɩyɔm 238 nɛ nazɩyʊ sɩɣlɩyʊ fɛyɩ waa 17.