Claude Debussy

Pɩlɩɩna Wikipediya
Claude Debussy ca 1908, foto av Félix Nadar

Claude Debussy kɛ Fransɩɩ hendu luɖuu yaa hendu lɩzɩyʊʊ. Palʊla-ɩ pɩnaɣ 1862 taa kɩyɛɛna fenaɣ kɩyakʊ 22 Saint-Germain-en-Laye tɛtʊ taa nɛ ɛsɩ pɩnaɣ 1918 taa lakɩŋ fenaɣ kɩyakʊ 25 Paari tɛtʊ taa. Wɩsɩ nɛ wɩsɩ ɛsɩwaɣ pɩnaɣ 1894 taa kɛ kajalaɣ minziki kɩfalʊ lɩmaɣzɩyɛ lɛ, Debussy caŋ ɛñɩɣ niiye kpaagba ɛtʊmɩyɛ yɔɔ ɛsɩnda miziki ɖoŋ. Tobi taa lɛ, ɛkɛ Wagner ɛgbaɣdʊ pɩnaɣ 1889 alɩwaatʊ taa nɛ pʊwayi lɛ, ɛkɛ kʊɖʊɖʊm kaɖɩnaʊ lɩmaɣzɩyɛ tʊ e-fezuu caɣʊ tɩŋga taa, nɛ ekizi ñɩlɩ ñɩlɩ cɔlʊtʊ lɩmaɣza tɩŋɛ payi.

Quant j'ai ouy le tambourin

Piyano kaakɛnɩ ɛ-tʊma taa kajalaɣ tʊmɩyɛ (ŋgʊ kɩkɩlɩ ɖɔʊ Fransɩɩ minziki taa nɛ Gabriel Fauré ñɩŋgʊʊ taa) nɛ ɛlakɩ tʊmɩyɛ nɛ tayʊʊ kitiluu nakʊyʊ ŋgʊ kiseɣtuu ɛyʊ siŋ yɔ. Claude Debussy kɛnɛ minziki ŋgʊ kɩhɛzɩɣ ɛyʊ laŋɩyɛ nɛ helim kɩbam yɔ pɩ-lɩzɩyʊ. Kɩwɛtʊ caɣ ɖeu pɩtɩfɛyɩ miziki hɔɔlʊʊ taa siŋ. André Boucourechliev cɔlɔ lɛ, ɛnʊ kaanɩ kɛʊ kpaɣɖʊ 20 wɛɛ taa miziki kɩlʊʊ keeke.

Ɛ-caa Manuel-Achille, ɛɛkɛ sɔɔja kɩbɩnʊ nɛ e-ɖoo Victorine Manuory, patɩŋa paakɛ cʊŋ ɖeɣsi pɛdɩyaa. Fenasɩ hiu nɛ kʊyʊmaɣ wayɩ lɛ, hasɩyaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ 23 pɩnaɣ 1860 taa, palʊlɩ ɛ-kɔɔ Adèle loniye kʊyʊmɖɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa. Pɔsɔ Claude Ɛsɔ tɛ lɩm hasɩyaɖɛ fenaɣ 31 pɩnaɣ 1864 taa kɛ Saint-Germain Ɛsɔ kpaŋ taa nɛ ɛ-tɛ kpaŋgbamɩŋ kɔyɔ kozaɣ tʊmɩyɛ laɖʊ ɛnɛyɔ Achille Arosa nɛ halʊʊ ñɩnʊ yɔ ɛ-caa neŋ Clémentine Debussy.

Beau soir

Debussy labɩ pɩnzɩ hiu kɛ Paari nesi tɛɛ ñɩlɩ ñɩlɩ tʊma ɖɩlaɖɛ. Ɛsʊ pɩta nɛ ɛla pɩnaɣ lɛ, Ambroise Thomas kaakɛnɩ sukuli ñʊʊ tʊ. Powona-ɩ pama ɛ-hɩɖɛ piyano ɖaŋ taa Antoine Marmontel, aloma fenaɣ kɩyakʊ 25 pɩnaɣ 1872 nɛ pʊkɔma kamɩŋ fenaɣ taa lɛ powona-ɩ henduu ɖɩ-kpɛlɛkɩyɛ ɖaŋ taa kɛ Albert Lavignac cɔlɔ. Ɛyaa tɩŋa tɔŋ se ɛɛkɛ pɩɣa kpansʊyʊ nɛ paa ɖoye lɛ, ɛcakɩ wayi kɛ sukuli. Pɩla mbʊ lɛ, e-ɖoo kpɛyɩ nɛ ɛsa laɣsɩ nzɩ sɩ-yɔɔ. Ɛlɛ, pɩtɛ lɛɛzɩ pʊyʊ pʊɖɔ. Kɔyɔ ɛ-tɛ wɩlɩyaa ñɔtɔŋ se ɛɛkɛ pɩɣa ŋga kɛwɛ ñʊʊ taa lɔŋ yɔ nɛ kɛcɛyɩɣ katɩ yɔ.

First movement of "Children's corner"

Henduu natʊyʊ Debussy teɣa kɔla fenaɣ pɩnaɣ 1873 alɩwaatʊ Marmontel tɛ, Alphonse Duverrnoy koo ɛ-nɔɔ taa se tɩwɛ ɖeu piŋ. Marmontel ñɔsɔzɩ pɩyɔɔ pɩsɩŋa pɩnaɣ lɛ, tɔm natʊyʊ ɖɩhʊyɛ se pɩɣa kɩbaŋa, camɩyɛ henduu teyu kɩbanʊ, ɛkaɣ kɛʊ henduu lɩzɩyʊ siŋ, lidaʊ wɛ e-fezuu kɩyakɩŋ kɩkɔmɩŋ taa. Ɛlɛ, ɛ-sukuli ɖaŋ taa lɛ, pahʊna-ɩ se ɛlaɣsɩ yaa ɛ-yɔɔdaɣ ɛyaa ɛsɩnda tacaɣ kpoyi. Ɛcɛɣ ɛ-tɩ nɛ ɛñɔɔzɩ nɛ Marmontel ma mɩsɩkʊm fenaɣ pɩnaɣ 1874 taa se pɩwɛ ɖeu, ñɛ-tɛ kalɩtʊ taa nɛ tɔm yaʊ matʊ taa nɛ nɔ-yɔɔdaɣ taa.