Barack Obama

Pɩlɩɩna Wikipediya
Barack Hussein Obama

Informa
Ɛ-ɛjaɖɛ Etaazuunii (États-Unis)
Ɛ-tʋmɩyɛ Ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ
Ɛ-ɖɩlʋlɩyɛ Honolulu (Hawayi), Etaazuunii (États-Unis)
E-efemiye kɩlʋlɩyɛ Kɩyɛɛna fenaɣ 4 wiye, pɩnaɣ 1961
Ɛ-ɖɩsɩbɩyɛ .
E-efemiye kɩsɩbɩyɛ .

Ɖajaa Barack Hussein Obama II, palʋla-ɩ kɩyɛɛna fenaɣ kɩyakʋ naanza n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 1961 taa Honolulu ɖoŋiye taa Hawayi egeetiye taa. Ɛkɛ Amerika tɛtʋ taa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ n̄ʋʋdʋ. Ɛnʋ lɛ sɔnɔ Amerika tɛtʋ ńdʋ tɩ-taa Kewiisi nzɩ sɩkpɛnda kpɛm nɛ payaɣ-sɩ se, Etaazuunii yɔ, sɩ-ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ. Ɛlɩ ɛjaɖɛ ńɖɩ, ɖɩ-n̄ʋʋdʋ hiŋ naanza nɛ naanzɩ n̄ɩnʋ lɛ. Kamɩŋ fenaɣ kɩyakʋ naanza n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2008 taa pɔtɔ caca nɛ palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ ɖɩ-n̄ʋʋdʋ. Pɩkɛ ɛ-kajalaɣ kpelaɣ kpaɣʋ kɛlɛ. [Kamɩŋ fenaɣ]] kɩyakʋ loɖo n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2012 n̄ɩŋa taa ɖɔɖɔ lɛ, patasɩ tɔʋ caca nɛ paɖaɣnɩ-ɩ lɩzʋʋ nɛ ɛkɛ ɖɩ-n̄ʋʋdʋ halɩ nɛ sɔnɔ.

Barack Hussein Obama kɛ Afrika tʋ, ɛtɛ ɛkɛ Amerika tʋ. Ɛnʋʋ lɛ, kajalaɣ Afrika tʋ weyi ɛkpaɣ kpelaɣ Amerika tɛtʋ taa Kewiisi nzɩ sɩkpɛndaa kpɛm nɛ payaɣ-sɩ se, Amerika yɔ sɩ-ɛjaɖɛ taa. Ɛwɛ wazaɣ siŋŋ Amerika n̄ɩma mba pɔtɔ caca nɛ palɩzɩ-ɩ yɔ nɛ kedeŋa kpeekpe pɛ-ɛsɩndaa.

Ɖajaa Barack Obama nɛ ɛ-halʋ nɛ ɛ-pɩya naalɛ

Pɩnaɣ 1996 taa Barack Obama sʋ politiki nʋmɔʋ taa. Pɔtɔ caca nɛ palɩzɩ-ɩ se ɛkɛ paɣtʋ lɩzɩyaa n̄ʋʋdʋ Illinois tɛtʋ taa. Ɛlaba peeye tʋmɩyɛ nɖɩɩ kpaɣ pɩnaɣ 1997 n̄ɩŋa nɛ puwolo pɩsɩɩna pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa. Pɩnaɣ 2000 n̄ɩŋa taa lɛ, ɛɛsɔla se, palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ mba pa nɛ paɣtʋ lɩzɩyaa pɛkpɛndʋʋ nɛ palakɩ tʋmɩyɛ paɣtʋ ndɩ ndɩ lɩzʋʋ nʋmɔʋ taa yɔ. Ɛlɛ, pɩtala ḿbʋ. Ɛlɛ, pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa taa lɛ, palɩzɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛ Kewiisi nzɩ sɩkpɛnda kpɛm nɛ payaɣ-sɩ se, Etaazuunii yɔ sɩ-paɣtʋ lɩzɩyaa taa. Barack Obama yeba nɛ patɩlɩ-ɩ ɛjaɖɛ taa alɩwaatʋ ndʋ ekizaa se Etaazuunii sɔɔjanaa ɛtaawolo Irakɩ ɛjaɖɛ taa se palakɩ you ɛzɩ George W. Bush kɔsɔɔlʋʋ yɔ. Ɛyɔɔdɩ ɖɔɖɔ tɔm natʋyʋ nɛ pɩlɩzɩ keɣlee nɛ pʋwɩlɩ mbʋ ɛkɛwa yɔ. Tɔm ńdʋ, ɛyɔɔdɩ-tʋ alɩwaatʋ ndʋ palɩzɩ John Kerry se ɛkɛ kanjidaa nɛ paalɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ yɔ. Ɛ-tɔm ńdʋ, tɩ-yɔɔ pɩtɩŋnaa nɛ pasɩmɩ-ɩ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-taa kajalaɣ sɩm.

Ɖajaa Barack Obama yaa ñʋʋdʋ nɔɔyʋ kangalafʋ, Oval tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ taa, Kuduyuu Kɩhʋlʋmʋʋ

Pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa taa palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ paɣtʋ lɩzɩyaa taa tʋ. Peeye ɛkaɖa "Springfield" tɛtʋ taa lɛlaɣ fenaɣ kɩyakʋ hiu n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2007 n̄ɩŋa taa kpayɩ se, ɛnʋ kɛɣ kanjiida caca ŋgʋ pɔkɔŋ tɔʋ se palɩzɩ Etaazuunii ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ yɔ. Ɛ nɛ Ɖoɖoo Hillary Rodham Clinton palʋbɩna nɛ ɛwa ɛ́lɛ. Peeye kɩyɛɛna fenaɣ kɩyakʋ nɛɛlɛ nɛ lʋbɛ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2008 taa palɩzɩ-ɩ Denver tɛtʋ taa se, ɛkɛ ɛ-ŋgbɛyɛ tɛ kanjiidaa.

Pɔtɔ caca ŋ́gʋ kamɩŋ fenaɣ kɩyakʋ naanza n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2008 taa. Pɔtɔ-kʋ lɛ, ɛyaa 365 lɩzɩna-ɩ se ɛkɛ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-n̄ʋʋdʋ. Pɩlaba se, ɛyaa mɩnʋʋ yɔɔ lɛ, ɛyaa 52,9 lɩzɩna-ɩ se ɛkɛ ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ. Yee ḿbʋ, ɛɖɛ John McCain weyi ɛ nɛ ɩ pakaɣyaɣ kpelaɣ ŋ́ga yɔ ɛ-nɔɔ. Barack Obama paɣzɩ ɛ-tʋmɩyɛ kɔlaɣ fenaɣ kɩyakʋ nɛɛlɛ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2009 taa. Ɛkpaɣ kpelaɣ lɛ, ɛɖʋ nesi siŋŋ yoŋ weyi ɛɛwɛ IrakɩAfɩganisitanɩ nɛ Moyen-Orient pɛ-ajɛyɛ taa yɔ. Alɩwaatʋ ńdʋ tɩ-taa ɖɔɖɔ tɔsʋʋ pɩsaɣnɛ wayɩ Amerika tɛtʋ taa. Liidiye nɛ tɔsʋʋ paalaba kɛdɛɖaɣ siŋŋ kedeŋa kpeekpe. Paha-ɩ laŋhɛzɩyɛ yɔɔ lʋbʋ nimiye aloma fenaɣ kɩyakʋ hiu n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2009 taa.

Barack Obama calɩ kpaɣʋ kpelaɣ lɛ, ɛlʋ nɛ tɔsʋʋ ɖɛɛna ɛsɩnda siŋŋ pɩnaɣ 2009 n̄ɩŋa taa. Eyeba nɛ papasɩ ɖɔɖɔ lambu yɔɔ nɛ pasɩŋna evebiya nɛ pɛla mba palaba sukuli nɛ petehida tʋma yɔ. Ɛtʋla ɖɔɖɔ tʋma sakɩyɛ nɛ ɛtɛ ɛcɔna kʋdɔndɩnaa ɖeɖe siŋŋ. Eyeba nɛ papasɩ ɖɔkɔtɔnaa tɛ kɔ yɔɔ liidiye. Pɩnaɣ 2010 n̄ɩŋa taa, eyeba nɛ panɩɩna tʋmlaɖaa fenasɩ nzɩ pataahɛyɩ-wɛ payɩ yɔ. Ajɛɛyɛ lɛɛna taa nɔɔ ɖʋʋ politiki nʋmɔʋ taa lɛ, eyeba nɛ [[[Etaazuunii (États-Unis)|Amerika]] sɔɔjanaa mba paawoba Irakɩ ɛjaɖɛ taa se pɛhɛzɩ you yɔ, papɩsɩ Amerika tɛtʋ taa. Ɛlɛ, eyele nɛ Amerika sɔɔjanaa mba paba n̄aawobi Afɩganisitanɩ ɛjaɖɛ taa yɔ, ɛsɔzɩ pɔ-yɔɔ kʋsɔzʋʋ. Ɛ nɛ Ruusii ɛjaɖɛ panɩnɩ ɖama nɛ pan̄ɩɣ nesi takayaɣ taa nɛ pɩha-ɩ waɖɛ se, ɛcɔna ɛzɩma mbʋ polu hɔzɩŋ ɛjaɖɛ ńɖɩ ɖɩ-taa yɔ.

Ɛnʋ cɔŋaɣna Amerika sɔɔjanaa ɛkpɛzɛm waa mba pan̄ɩnɩ hɛɛɛ nɛ pakpa Oussama Ben Laden nɛ pakʋ-ɩ yɔ. Pakʋ-ɩ Pakisitanɩ ɛjaɖɛ taa, Abbottabad tɛtʋ taa agoza fenaɣ kajalaɣ kɩyakʋ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2011 taa.

Ɖomaɣ fenaɣ kɩyakʋ naanzɩ n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2011 taa ɛyɔɔda se, ɛnʋ kɛ kanjiida caca ŋgʋ pɔkɔŋ-kʋ tɔʋ pɩnaɣ 2012 taa se palɩzɩ Etaazuunii ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ kɩfalʋ yɔ. Ɛ nɛ Ɖajaa Mitt Romney palʋbɩna kpelaɣ ŋ́ga kɔ-yɔɔ. Pɔtɔ caca ŋgʋʋ kamɩŋ fenaɣ kɩyakʋ loɖo n̄ɩŋʋ wiye, pɩnaɣ 2012 taa. Ɛyaa 332 lɩzɩna-ɩ se ɛɖaɣnɩ kɛʋ Etaazuunii ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ kɩfalʋ nɛ ɛyaa 206 n̄alɩzɩna Ɖajaa Mitt Romney. Pʋ-tɔbʋʋ se, ɛyaa mɩnʋʋ yɔɔ lɛ, ɛyaa 51 lɩzɩna-ɩ. Yee ḿbʋ, ɛnʋʋ Etaazuunii n̄ɩma lɩza pɩnaɣ 2012 taa se ɛɖaɣnɩ kɛʋ pɛ-ɛjaɖɛ n̄ʋʋdʋ.

E-cejewiye[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛ-caa hɔʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛ-caa kɛ ɛyʋ kɩkpɛdʋ, palʋlɩ ɛlɛɛ Keniya ɛjaɖɛ taa.

E-ɖoo hɔʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

E-ɖoo n̄ɛkɛ kʋhʋlʋm, palʋlɩ ɛlɛɛ Amerika tɛtʋ taa, Kansas ɖoŋiye taa Irɩlandɩ liɖe taa.

Ɛ-pɩcatʊ nɛ e-evebutu[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Hawaï egeetiye taa palʋla-ɩ, ɛlɛ, Indonesi tɛtʋ taa ɛcaɣ pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ ɛpaɣlɩ.

Pɩkɛ hɔʊ ŋgʊ kɩɖaɣnɩ kpɛndʊʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

E-liɖe[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

E-sukuli nɛ ɛ-kajalaɣ tʊmɩyɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛlaba e-sukuli kɩtɛzʋʋ Kolumbia tɛtʋ taa. Peeye ɛmʋ sukuli kɩtɛzʋʋ taa takayaɣ sɔsɔɔ. Ɛmʋ ɖɔɖɔ Ɛyʋ waɖɛ yɔɔ kandɩyʋʋ sukuli labʋ takayaɣ. Ɛkɛ Afrika tʋ kajalaɣ tʋ weyi ɛcɔna tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ nɖɩ payaɣ se, "Harvard Law Review" yɔ, ɖɩ-tʋma yɔɔ pɩnaɣ 1990 n̄ɩŋa taa. Tʋmɩyɛ ńɖɩ, palaba-ɖɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa tɛyɩtʋ kɛwɛ ɛyaa kɩkpɛdaa nɛ ansaayɩnaa pɛ-hɛkʋ taa pɩkɔɔ pɩtalɩ pɩnaɣ 1960 taa yɔ, ɖɩ-taa.

Ɛɛkɛ weyi ɛsɩma aŋgba ɖʋʋ siŋŋ nɛ eɖiyiɣ-yɛ yɔ. Pɩnaɣ 1980 taa ɛlakaɣ tʋmɩyɛ ńɖɩ Chicago tɛtʋ nɛ hadɛ kiŋ hɔɔlʋʋ taa. Ɛlɩna Harvard tɛtʋ taa wayɩ lɛ, ɛkɛ tɔmhʋyʋ. Pʋbʋ wayɩ lɛ, ɛkɛ wɩlɩyʋ sɔsɔ Chicago sukuli kɩtɛzʋʋ taa, pɩnaɣ 1992 nɛ puwolo pɩsɩɩna pɩnaɣ 2004 n̄ɩŋa taa. Ɛwɩlaɣ ɛzɩma mbʋ pʋwɛɛ se, komina ɛkpaɣ paɣtʋ yɔ nɛ ɛzɩma mbʋ pʋwɛɛ se ɛyaa ɛn̄am-tʋ yɔ.

E-wezuu caɣʊ nɛ ɛzɩma mbʊ ɛ-hɔʊ sɩna-ɩ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Politiki tʊmɩyɛ nɖɩ ɛlaba e-egetiye taa yɔ (1994-2004)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛ-ɛjaɖɛ taa tʊmɩyɛ nɖɩ ɛlaba yɔ (2004-2008)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Pɩnaɣ 2008 nɩŋga taa caca ŋgʊ pɔtɔɔ se palɩzɩ Etaazuuni ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Cacanaa cikpema mba pɔtɔɔ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Liidiye nɖɩ ɛlabɩna ɛ-kampaãnɩ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kampaãnɩ ŋgʊ ɛlaba se palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Kamɩŋ fenaɣ kɩyakʊ 4, pɩnaɣ 2008 taa caca ŋgʊ pɔtɔɔ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Mba pɔɖɔka kewiyaɣ kpaɣ kamɩŋ fenaɣ, pɩnaɣ 2008 taa nɛ puwolo pɩsɩɩnɩ kɔlaɣ fenaɣ 2009 se pʊcɔ pɔtɔ caca yɔ)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Pɔtɔʊ caca se palɩzɩ Amerika ɛjaɖɛ ̃nʊʊdʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Pasɩɣ-ɩ kpelaɣ yɔɔ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

E-politiki lɩmaɣzɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

E-politiki ɛjɛya lɛɛna yɔɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ndʊ Kɛɛrɩ tɛtʊ yɔɔdaa yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ndʊ Siini ɛjaɖɛ nɔyɔɔdaa yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛlʊkʊna ɛtɛlɛm waa yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛ-ajaɖɛ nɛ ɛ-samaɣ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

NASA[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Pɔhɔŋʊʊ ɛyʊ nɩŋgbaŋʊʊ se kɩcɛ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Malɩfanaa mba pɔtɔʊ miŋ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Hɔsɩ lɩzʊʊ nɛ abalaa yaa halaa mba pacaɣ ɖama yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ajɛya lɛɛna taa kʊyʊʊ ɖʊʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Tɔsʊʊ nɛ samaɣ yɔɔ politiki[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Tomnaɣ taa alaafɩya caɣʊ nʊmɔʊ kɩfalʊʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛlʊkʊʊ se tɔsʊʊ ɛtaapɩsɩnɩ wayɩ kaʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Laŋ nɛ tɛtɛ kpɩna pɔ-yɔɔ kandɩyʊʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Paɖaɣnʊʊ tɔʊ caca pɩnaɣ 2012 taa yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛtasʊʊ kpaɣʊ kpelaɣ nabʊlɛ ɖeɖe yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛ-hɔʊ taa wezuu caɣʊ nɛ ɛ-ɛyʊtʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Paha-ɩ laŋhɛzɩyɛ yɔɔ kandɩyʊʊ nimiye pɩnaɣ 2009 taa[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ ɖenɖe panaɣ-tʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Tɔm lɛɛtʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Ɛ-takayɩ nzɩ ɛmaa yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Takayɩsɩ nzɩ pama ɛ-yɔɔ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Fiilimwaa mba ɛwɛ pa-taa yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]

Awayɩ kpasɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]