Amerika nɛ hayi kiŋ kujomiŋ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Amerika nɛ hayi kiŋ lɩŋgamɩŋ vus du ciel

Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ kpɛnda kujomiŋ sɔsɔŋ kagbanzɩ kpayɩ nɛ ɛwɛ EtaazuuniiKanadaa ajɛya anɛ a-hɛkʊ taa. Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ ɛnɛ, ɛnʊ kɛna keteŋa kpeekpe taa kujomiŋ weyi ɛkɩla liŋguu nɛ salanzɩ ɖɔɖɔ yɔ. Kujomiŋ ɛnɛ ɛ-ɖaɣlakɩŋ kakɩ yaa nabʊlɛ taa lɛ, pɩmaɣna kilomɛtanaa ɛzɩ 244 100 yɔ nɛ ɛ-taa lɩm wɛ ɛzɩ 23 000 km3 yɔ. Yee pakpaɣ pɔɔ ŋga payaɣ-kɛ Laurent Kiɖeɖeu yɔ ka-taa lɩm nɛ pɛkpɛndɩ Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ yɔɔ kɔyɔ, ɛ-taa lɩm talɩɣ ɛzɩ kedeŋa kpeekpe lɩm mɩnɩʊ yɔɔ lɛ hiu nɛ litoozo yɔ.

Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ ɛnʊ ɛ-taa lɛ nanza wɛ Kanadaa nɛ Amerika pɛhɛkʊ taa. Michigan kujomuu ɖeke koŋ wɛna Etazuunii tɛtʊ taa yeli. Jujomuu nakʊyʊ wɛɛ nɛ payaɣ-kʊ Claire kiɖeɖeu kujomuu nɛ pɛtɛkpɛndɩna-kʊ nɛ pakalɩ Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ taa. Kujomiŋ kʊnɛ kɩwɛ Huron nɛ Erié kujomiŋ hɛkʊ taa. Pɩtɛkɛ kiɖeke ɖɔɖɔ, kujomiŋ cikpeŋ wɛɛ nɛ ɛɖɛɛ ɛzɩ kutoku yɔ kɛ Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ ɛnʊ ɛ-taa.

typical water surface elevations and comparative lake depths of the Great Lakes

Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ ɛnɛ, ɛtɩŋa ɛ-lɩm kpeŋ Laurent kiɖeɖeu pɔɔ taa nɛ ɛ-lɩm talɩɣ ɛzɩ 23 000 km3 yɔ nɛ mbʊ calɩɣna Etazuunii ajɛya 48 payɩ. Paa nɛ mbʊ yɔ, kedeŋa kpeekpe taa lɛ Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ ɛnɛ ɛ-taa lɩm fɛyɩ kele kele nɛ pɩtalɩ lɛɛbʊ. Lɩm mbʊ pʊwɛ kele kele yɔ pɩmakʊɣna ɛzɩ mɩnɩʊ yɔɔ lɛ 4,2 ɖekɛ mbʊ yɔ. Amerika nɛ hayʊ kiŋ kujomiŋ ɛnɛ ɛ-walanzɩ taa wɛ ɛzɩ Kewiyaɣ Kɩkpɛndaɣ kpeekpe walanzɩ yɔ: 244 100 km2.

North Shore Palisade Head area Lake Superior, Minnesota