Ɛsɩyɛ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Farbverlauf Augenfarben
Eye closing and opening2

Ɛyʊ ɛsɩnda nɛ hɔɔlɩŋ nɩyɛ nɛ hɔɔlɩŋ ɩnʊ payaɣ se ɛsɛ. Ɛsɛ wɛ kpaɣmɔɔʊ, lɩkpaɣzasɩ nɛ ɛyʊ kɩɖɛ pɛ-hɛkʊ taa. Hʊɖʊŋ naalɛ nɩyɩ hʊʊzʊʊna ɛsɩyɛ yɔɔ nɛ ɩnʊ payaɣ se ɛsɛ-tɔndʊ nɛ ɛsɩyɛ maɣmaɣ lɛ, payaɣ-ɖɩ se ɛsɩyɛ piye. Tɔndʊ ndʊ lɛɛtʊ wɛ hayʊ kiŋ nɛ lɛɛtʊ ñɛwɛna hadɛ; tɩ-yɔɔ nɛ ɛsɛ hʊndʊ. Ɛsɩyɛ wɛ ɛzɩ ɛyʊ yaa tɛtɛ kpɩnɛ mʊntʊsʊʊ yaa fɩtɩla yɔ. Mbʊ pʊyɔɔ yɔ, ɛsɩyɛ wɩlɩɣna ɛyʊ se pʊnɛ pɩsɛwa yaa pipiya, pɩpaɣlaa yaa pɩwɛ ñɩɩ, pɩwɛ poliŋ yaa pɩñɔtinaa, pɩkpeetaa yaa pɩwɛ caŋgaliii.

1413 Structure of the Eye

Ñɩnɩya ñaɣ pana nɛ pañnɩ nɛ polu nabʊyʊ ɖeyi ɖeyi ɛsɩ ɛsɩyɛ yɔ nɛ yee ɛyʊ ɛsɩyɛ lɛɛɖe ɛfɛyɩ se kɛkpɛtɛsaɣ taa kɛ ɖɩyɔka yaa nbʊyʊ labɩna-ɖɩ yɔ, paaɖʊ ɖɩ-lɔne taa. Ɛlɛ mbʊ pɩkazɩna yɔ lɛ se, ɛsɩyɛ nɖɩ, ɖɩɩnaɣ. Ɛyaa wɛʊ yɔ, nabayɩ wɛɛ lɛ, pɛ-ɛsa hʊlʊmaa yaa asɛwa, nabʊyʊ taa lɛ, pɛ-ɛsa sɛʊ caʊʊʊ yaa awɛ yuuleee.

Kʊtɔmɩŋ sakɩyɛ wɛɛ nɛ akpaɣ ɛsɛ nɛ kʊtɔmɩŋ ɩnʊ ɩ-taa kɔyɔ kelaɣ yaa ɛsɩyɛ taa caɣyʊ. Ɛlɛ papɩzɩɣ nɛ papɩzɣ nɛ pawaa kʊtɩŋ ɩnʊ. Ɛsɩyɛ wɛʊ yɔ, ɖɩwɛna huyiŋ yaa aŋwanaa naatozo nɛ mba yekina nɛ ɛyʊ naɣ. Aŋwana mba pɛwɛna wazasɩ ndɩ ndɩ. Lɩm nabʊyʊ wɛ aŋwanaa mba pɛhɛkʊ taa nɛ pɩsɩŋna ɛsɩyɛ se ɖɩcɔʊ.

Tɛtɛtɛ kpɩna naayɩ tɛ lɛ, ɛzɩ pɩyaʊ kɛ mbʊ yɔ, aŋwanaa mba pɩnaɣ-wɛ camɩyɛ. Wɩsɩ taa lɛ, aŋwanaa mba pakpɩɩsɩɣ nɛ pɩkazɩ ɛsɩyɛ piye ñɩɩɩ nɛ ɖoo taa lɛ, huyiŋ ɩnʊ ekpiyu nɛ pɩkazɩ ɛsɩyɛ piye kikpɛdɩyɛ camɩyɛ nɛ pɩsɩna nɛ pɩna poliŋ yaa cɩkpɛndɩɣ taa.