Ɖomba ɛwaɣ (glacier)

Pɩlɩɩna Wikipediya

Ɖomba ɛwaɣ kɛ ɖombiye sɔsɔyɛ pilibili. Pʊŋ sɔsɔŋ ñʊŋ taa ɖɩmaɣ paɣyɛ. Ɖomba mʊlʊm sakɩyɛ kpɛndɩna huuye kpɛm nɛ pɩpɩsɩ ɖomba ɛwaɣ. Ɖomba mʊlʊm yuŋ yeki nɛ ɖɩyɔkɩ ɖɩ-tɩ yɔɔ nɛ heelim mbʊ pɩɩwɛ ɖɩ-taa yɔ, pɩlɩɩ. Ɖomba mʊlʊm hɔɔlɩŋ weyi ɛlɩ mbʊ yɔ, ɛɖaɣnɩ ɖama taaɖɩnaʊ nɛ pɩpɩsɩ ɖombiye. Ɖombiye hɔŋ tanɩɩɩ pɩdɩɩfɛyɩ. Tɛtʊ hɔm ɖoŋ yeki nɛ ɖomba ɛwaɣ yoluu nɛ kekpeŋ cɔɔɔ kɛjɛlɛnzɩ yaa hɔɔlɩŋ weyi ɛwɛ kpilaaa yɔ ɛ-yɔɔ. Payaʊ nɛ fransɩɩ kʊnʊŋ taa se «glacier» yɔ, pɩlɩna fransɩ ɛjaɖɛ tɛtʊ ndʊ payaɣ se «francoprovencal» yɔ tɩ-ŋsʊlʊmɩyɛ naɖɩyɛ taa. Ɖooo kpaɖʊʊ hiu nɛ naanza ñɩŋgʊ taa tɔmbiye nɖɩ ɖɩlɩwa. Suwisi ɛjaɖɛ kanton nakʊyʊ taa ɖɩlɩwa. Toovenum lɛ, tɔmbiye «Glacier» ñalɩna laatɛɛ kʊnʊŋ tɔmbiye «glaciarium» cɔlɔ. Tɔmbiye glaciarium kɔmna ɖɩpɩsɩ tɔmbiye glacia. Ɛlɛ, sɔnɔ tɔmbiye nɖɩ ɖɩpɩsɩna tɔmbiye glacies («glace»,«glaçon»). Ɛlɛ, pɩkpana kpaɖʊʊ hiu nɛ lutozo hɛkʊ nɛ hɛkʊ lɛ, fransɩ ɛjaɖɛ taa ɛyaa ñɔsɔɔlɩ yaʊ tɔmbiye «glacière» nɛ pɩkɩlɩ. Tɛtʊ yɔɔ cɩnɛ lɩm mbʊ payaɣ se leleŋ lɩm (eaux douces) yɔ, pɩ-mɩnʊʊ yɔɔ lɛ, ɖomba ɛwasɩ kpakɩɣ hɔɔlɩŋ 70 mpilim. Ɖomba ɛwasɩ mʊʊ hɔɔlʊʊ sɔsɔʊ kedeŋa yɔɔ cɩnɛ mbʊ payaɣ se kriosifɛɛrɩ (cryosphère) yɔ pʊ-hɔɔlʊʊʊ taa.