Ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ

Pɩlɩɩna Wikipediya
Des enfants en train d'utiliser des ordinateurs

Ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ kɛ n̄ɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩlakɩ tʋmɩyɛ nɛ laatriki miŋ ɖeke koŋ yɔ. Pama tɔm ndɩ ndɩ ndʋ tɩ-yɔɔ ɛyʋ ɛtɩŋna nɛ ɛla tʋmɩyɛ kʋ-yɔɔ yɔ. Pɔn̄ɔtʋʋ laatriki miŋ kɩ-taa kpa lɛ, tɔm ndɩ ndɩ ńdʋ tɩlɩɩ nɛ ɛyʋ ɖɔ tɔm ndʋ ɛsɔɔlaa se ɛlakɩ yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛpɩzɩɣ ɛlɛɣzɩ nʋmɔŋ weyi ɛtɩŋɩɣ mbʋ ɛsɔɔlaa yɔ.

Ɛyʋ pɩzɩɣ ɛla tʋma sakɩyɛ ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ yɔɔ. Ɛpɩzɩɣ ekuli takayɩ nasɩyɛ nɛ ɛkalɩ sɩ-taa tɔm, ɛpɩzɩ ekuli takayɩhayʋʋ ŋgʋ patama natʋyʋ kɩ-taa yɔ nɛ ɛma ndʋ e-liu wɛɛ yɔ. Nabʋyʋ, pʋwɛ ɛzɩ cɩkaɣ yɔ nɛ payaɣ-ɩ se "holu", mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛmaɣ ca ca ɛzɩ holu mɑɣʋ yɔ. Ɛnʋ palakɩna tʋmɩyɛ ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ yɔɔ. Ɛnʋʋ ɛyʋ wokina hɔɔlʋʋ ŋgʋ ɛsɔɔla labʋ tʋmɩyɛ yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ɛn̄ɩɣ ɛ-yɔɔ tɔm kʋɖʋmʋm yaa naalɛ ɛzɩ e-liu wɛʋ yɔ nɛ ɛna ɖenɖe ɛn̄ɩnɩɣ yɔ.

Hɔɔlɩŋ sɔsɔŋ naalɛ wɛna ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ yɔɔ: Kajalaɣ hɔɔlʋʋ wɛ ɛzɩ n̄ɩnʋʋ yɔ. Tʋmɩyɛ nɖɩ ɛyʋ lakɩ yɔ, kʋ-yɔɔ pɩnaɣ-ɖɩ. Hɔɔlʋʋ ŋgʋʋ payaɣ se, "Ecran". Yee hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩsɩba yɔ, ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ sɩba ɖɔɖɔ.

Ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ

Hɔɔlʋʋ naalɛ n̄ɩŋgʋ yɔɔ masɩ tɩŋa wɛɛ. Masɩ ńzɩ ɛyʋ sɔɔlaa maʋ yɔ, sɩ-yɔɔ ɛn̄ɩkɩɣ nɛ sɩlɩɣ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩwɛ ɛzɩ n̄ɩnʋʋ mbʋ yɔ kɩ-yɔɔ. Kɩ-hɛkʋ taa ɖoli ɖɔɖɔ pan̄ɩkɩɣ nɛ "holu" ɖɔŋ. Nabʋyʋ taa yɔ, ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ pɩzɩɣ kiɖi nɔɔkʋɖʋmaɣ. Ɛlɛ, kiɖim mbʋ yɔ, kɩwɛɛ kɩn̄ɔɔzʋʋ mbʋ payaɣ se "Program waa " yɔ kʋn̄ɔɔzʋ. Kɩtɛŋ lɛ, kɩɖaɣnʋʋ pazʋʋ kʋ-tʋmɩyɛ nɖɩ ɛyʋ lakaɣ kɩ-yɔɔ yɔ.

Kpaɣ pɩnaɣ 1834 nɛ puwolo pɩnaɣ 1837 taa ɖajaa Charles Babbage luba akɔnta n̄ɩɣyʋʋ nakʋyʋ nɛ ɛsɔzɩna mba ɖajanaa panɛ: Blaise Pascal nɛ Jacquard n̄aaluba yɔ. Kaarɩtɩnaa nabɛyɛ, pɔ-yɔɔ nɛ pɔŋ n̄ɩɩɩ n̄ɩɩɩ waa. Pɔ-yɔɔ pawɩlɩɣ ɛzɩma mbʋ ɛyʋ ɛla akɔnta nɛ n̄ɩɣyʋʋ ŋ́gʋ yɔ. Kajalaɣ n̄ɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩlɛɣzɩ ɛyʋ lɛɣtʋ lone taa yɔ, paya-kʋ " Pascaline". Alɩwaatʋ ńdʋ tɩ-taa Charles Babbage maɣzaa nɛ elu wondu ndɩ ndɩ ndʋ tɩwɛ ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ kɩfalʋʋ yɔɔ yɔ tɩ-taa natʋyʋ sakɩyɛ. Babbage n̄ɩna e-wezuu caɣʋ taa se, elu ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ ŋgʋ kɩpɩzɩɣ kɩmaɣzɩ ɛzɩ ɛyʋ maɣzʋʋ yɔ, ɛlɛ ɛtpɩzɩ. Ɛyaa sakɩyɛ n̄ɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa se polubi-kʋ, ɛlɛ, patapɩzɩ ɖɔɖɔ.

Acer aspire 4930G

Pɩnzɩ mɩnʋʋ wayɩ, pʋ-tɔbʋʋ se, pɩnaɣ 1937 n̄ɩŋga taa kɛ ɖajaa IBM lɩzɩ mbʋ payaɣ se, "informatique" yɔ. Ɛcalɩna n̄ɔɔzʋʋ n̄ɩɣyʋʋ ŋgʋ payaɣ se, "ASCC\MarkI" yɔ. Ɛtɩŋna ɖajaa Babbage lɩzɩ n̄ɩɣyʋʋ anjaʋnaa mba yɔ pɔ-yɔɔ nɛ elubi-kʋ. Eluba-kʋ nɛ pɩtɛɛ lɛ, pɩlaba se, mbʋ ɛn̄ɩnaɣ se ɛla e-wezuu caɣʋ taa yɔ, ɛlaba-pʋ, pɔ-tɔbʋʋ se, eɖozaɣ ndʋ yɔ, ɛlaba-tʋ.

Pɩlaba pɩnzɩ mɩnʋʋ kɔyɔ polubu ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ waa mba pɛwɛ lɛɛlɛɛyɔ. Pɛwɛ ndɩ ndɩ pɩlɩɩna pɛ-wɛtʋ ndɩ ndɩ cɔlɔ. Nabɛyɛ wɛ camɩyɛ pakɩlɩ lɛlaa. Nabɛyɛ n̄apaɣlɩ pakɩlɩ lɛlaa. Lɛlaa lubutu n̄ɛwɛ ndɩ kpem.