Yoŋ loluu nɛ ɩ-ɖɩzʋʋ

Pɩlɩɩna Wikipediya

Yoŋ loluu nɛ ɩ-ɖɩzʋʋ

Ɛbɛ kulusuu you Kajalaɣ’lɛ, pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛna mbʋ pukulusuu you yɔ. You pɩzɩɣ kɩlɩɩna pʋyʋ kʋɖʋm yaa pʋdʋnaa sakɩyɛ cɔlɔ (wolo Ɛbɛ cɔlɔ pɩlɩɣna nɛ piyozuu ɛyaa)

You kaʋɖɩɣʋ nɩmaŋ ndɩndɩ wɛna kɛzasɩ nzɩ nɛ ɖʋzʋmwaa mba yɔ: Cɩnɛ'lɛ, ɖɩnaɣ nɩmaŋ ndɩndɩ weyi ɛyaa tɩŋgɩɣna ɩ-yɔɔ nɛ pololuu yoyaa yaa papɩzɩɣ paɖɩzʋʋ yoŋ tam yɔ. Pɩkɛnaa se ɖɩ́tazɩ paa nɩmaʋ ŋgʋ lɛ kɩ-taa nɛ ɖɩna kɩwɛna kɛ̀zásɩ nzɩ nɛ ɖʋ̀zʋ̀mwaa mba yɔ, nɛ pʋɖʋzɩna lɩmaɣza anɛ yɔ: - Peyebina yoyaa mba papama ɖama nɛ ɛsɛ yɔ pa-tɩtɩŋgɛ nɛ pɔcɔna youkaʋkaɣʋ tɔm yɔɔ - Yoyaa m̀ba pàpama ɖama nɛ ɛsɛ yɔ, páɖʋ ɖama nesi naa pàdaaɖʋ - Paɖɩza you naa padaɖɩzɩ - Mawakɩ/ŋwa yaa mɔntɔlʋʋ/ŋtɔlɩ yaa mawakɩ/ŋtɔlɩ - Mansɩma mandɩ nɛ mansɩ ɖɔɖɔ lalaa - Tɔmtamaɣmnɛmɔyɔɔdʋʋmañɩndʋwaa yaa mandaatɛtɛnɛmɔyɔɔdʋʋmañɩndʋwaa lɩmaɣza nɛ pa-pɩzɩtʋ ɛ́wazɩ tɔm ñɔɔzʋʋ ɖeɖe - Ɛbɛ ɛyaa lakɩ nɛ pʋñɔtʋʋ-wɛ nɛ ɖama paa ɖooye nɛ ŋgbɛyɛɖʋʋ lɩlɩ.

Yoŋloluu nɩmaŋ taa nɩɩyɩ yɔ : - Ɖoŋ/ñazʋʋ (you): nɔɔyʋ kpaɣna lɛlʋ nɛ ɖoŋ se ɛlɛ ɛtɔɔ ɛ-tɔm. Ɖoŋdʋ tɔm ɖeɣna: mawakɩ ŋtɔlɩ: ŋgʋ mbʋ piyozi-mɩ yɔ, ɩdɔñɔɔzɩ-pʋ - Paɣtʋ tɛyɩɣ tɔm:samaɣ ɖʋ paɣtʋ ndʋ yɔ tɩ-yɔ pɔɖɔŋ. Tɔmhʋyʋ tɔŋna se akele tɔm sɩba nɛ akele tɔm ɖewa - nɔɔyʋ wakɩ/nɔɔyʋ tɔlɩ - paɣtʋ tɔŋna mbʋ. - Tɔm taa faɣsʋʋ: mba poyou yɔ petisaa se nɔɔyɔ ɛkɔɔ ɛtɛyɩ pɛ-hɛkʋdaa nɛ ǹdʋ yasʋyʋ ɛnʋ ɛ̀yɔɔdʋʋ yɔ pɔtɔkɩ-tʋ. Tozodʋ tɔm nɔɔ wabɩna - Ɖamanɩnaʋcɔɔlʋʋ : yoyaa mba pa-naalɛ pɔyɔɔdaa nɛ panɩɩna ɖama pɔ-tɔm yɔɔ. “mawakɩ/ŋwa” tɔm kɛlɛ. - Tɔmñɔɔzʋʋyɔɔkpaʋnɛtibu: pɩkɛna yɔɔdʋʋ nɛ ɖamanɩnaʋ, ɛlɛ nɔɔyʋ wɛ hɛkʋdaa nɛ ɛkpaɣ nɛ etiki. Yoyaa mba pa-naalɛ petisaa se paɖɩzɩɣ po-you nɛ pa-maɣmaɣ pàmakɩna pa-laŋgɩyɛ taa nɛ pána mbʋ pàlakɩ se pa-ɖamanɩnaʋ ɛkɛ caɣdam yɔ. Weyi ɛ́lɛ kpáɣ nɛ étiki pɛ-hɛkʋdaa yɔ, ɛlɛ ɖɛɣ-wɛ nɔɔ kɩɖɛʋ. Cɩnɛ’lɛ, “Humohu”. Tozodʋ ɛnʋ payaɣ-ɩ ɖɔɖɔ se “Tɔmñɔɔzʋʋyɔɔkpaʋnɛtibiyu”. - Ceɣu: ñaɖʋʋdɩnaa tisaa se tɔm tɛma. Laŋhɛzɩyɛ keem pazɩ lila kam. - Youɖɩzʋʋ:pɩkɛna ɛyaa ñakʋʋ pana se you ɛ́tɛ nɛ woŋga wɛɛ nɛ pɩsɩna-wɛ. Kɛlɛ pɩdɛkɛ se pa-taa siziŋnɩʋ tɛma - Kpɛlɩpɩsʋʋ: cɩnɛ pɩnaɣ se ɛyʋ paɣlaka kɛ sɔsɔa. Yoyaa naalɛ tisiɣ se yelebɩnɩnɛŋgbaɣvalɩ. Pɩpɩsɩ kpɛlɩ nɛ pamʋna ɖama se ndʋ tɩɖɛwa yɔ pɩtɛma se pakpaɣ kɩvatʋ nɛ palabɩna tʋmɩyɛ.

Ɖamanɩnaʋcɔɔlʋʋ, Tɔmñɔɔzʋʋyɔɔkpaʋnɛtibu, Ceɣu, Youɖɩzʋʋ, Kpɛlɩpɩsʋʋ pɛkɛna youkaʋɖɩɣʋ nɩmaŋ weyi ɩ-taa wɛ kɛzaɣ pɩkɩlɩ yɔ.