Sɛrɩyɔm

Pɩlɩɩna Wikipediya

Sɛrɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 58 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Ce. Pʊtʊ ɛnʊ nɛ lantanɩ waa pa-ɖɩcaɣyɛ ɖoli kʊyʊm. Martin Heinrich Klaproth tɩlɩna sɛrɩyɔm ŋgʊ pɩnaɣ 1803 nɛ alɩwaatʊ kʊyʊmtʊ ndʊ tɩ-taa ɖɔɖɔ Jöns Jacob Berzelius nɛ Wilhelm Hisinger.

Ɛ-hɩɖɛ nɖɩ pamazɩɣ-ɖɩ nɛ cérès tɩyɩŋga cikpelaɣ ŋga palɩ kɔ-yɔɔ kɔlaɣ fenaɣ taa pɩnaɣ 1801 yɔ. Pɩnaɣ 1825 Carl Gustav Mosander pɩza ɛna tovonum taa lɛ, ɛ-wɛtʊ keeke.

Sɛrɩyɔm siziŋ ɖɔm palakɩna tʊmɩyɛ (ɛlɛ ŋñɩɩ yem mɩnʊʊ yɔɔ) naanum naa nabɛyɛ taa yaa heŋ naa ɖɩñalɩyɛ taa, se pɩsa nɛ pawaana yaa pawazɩna miŋ heŋ sɔsɔŋ. Paɖʊʊ sɛrɩyɔm heŋ taa lɛ, pɩñakɩ kpɔndɔyʊʊ nɛ pɩyɔɔ kiŋ, mbʊ yekina nɛ asuuma yaa ŋñɩɩ cɛkasɩ ɛɛpɩzɩɣ pʊsʊʊ heŋ taa, kɛlɛ pɩpazɩ tɔnʊʊ kɩfalʊʊ maʊ (ɛlɛ pɩɖaŋɩɣ nɛ pɩwaɣ yɔ tɔnʊʊ ɛtaakɩlɩ paɣlʊʊ) miŋ heŋ ɛnʊ ɛ-taa.

Paasɩŋ-wɛ camɩyɛ (kɔzɩ kɔzɩ sɔtʊ pʊtʊnaa feziŋ ñɩma), ɛlɛ IRSN lɩzɩɣ wɩlɩtʊ takayaɣ nakɛyɛ pɩlɩna cɛnzɩ tɔʊʊ agbele yɔɔ. Natʊyʊ taa, kʊdɔntʊ nɔyʊ weyi pañala e-heŋ taa nɛ heŋ ɛnʊ ɛ-taa wɛ liidiye ñɩɣlɩm nɛ sɛrɩyɔm kɛ alɩwaatʊ ndʊ miŋ ɛñaɣ ɛyʊ kɔyɔ piyeki nɛ panaɣ pee cikpena sɛrɩyɔm tɩyɛɛ heŋ taa.